خط رند ۹۱۲: رئیس سازمان فضایی ایران از اجرای ˮطرح زیست فضاˮ بجای ˮاعزام انسان به فضاˮ آگاهی داد.
دکتر حسن سالاریه در گفت و گو با ایسنا، درباب برنامه های سازمان فضایی ایران در زمینه اعزام انسان به فضا، توضیح داد: ما در این حوزه برنامه مفصلی با عنوان “زیست فضا” داریم. در این برنامه در گذشته با عنوان اعزام انسان به فضا یاد می شد و الان این برنامه را توسعه دادیم.
وی با تکیه بر این که در این برنامه تنها تمرکز ما بر روی زیست انسان نیست، تصریح کرد: در این حوزه تنها تکیه ما بر اعزام فضانورد نیست، بلکه در این طرح موضوع زیست فضا بطور مبسوط در یکی از پژوهشگاه ها در حال انجام می باشد و این طرح جزو برنامه های جدی سازمان فضایی به حساب می آید.
سالاریه اظهار داشت: در این طرح خیلی از کاربری های دیگر همچون ساخت لابراتوار های زیر مداری را در این حوزه داریم.
به گزارش خط رند ۹۱۲ به نقل از ایسنا، در سند جامع توسعه هوافضای کشور ۷ چشم انداز در نظر گرفته شده است که به این شرح است:
ردیف چشم اندازها ۱ اقتداربخش و مؤثر در امنیت ملی ۲ کارا و قابل اتکا در تامین نیازهای راهبردی و جاری جامعه ایرانی و جهان ۳ متناسب با فرهنگ و ارزش های اسلامی- ایرانی ۴ توانمند در ثروت آفرینی، طراحی، توسعه و تولید محصولات و ارائه خدمات هوافضایی ۵ الهام بخش و افتخارآفرین در گسترش مرزهای دانش و توسعه فناوری هوافضا ۶ پیشران دیگر حوزه های علم، فناوری، صنعت و خدمات ۷ دانش بنیان و توانمند در به کارگیری آخرین یافته های علمی، پژوهشی و فناوری
راهبردهای کلان بخش فضایی این سند بصورت ذیل آمده است:
ردیف اهداف کلان فضایی ۱ تمرکز در سیاست گذاری، راهبری، هماهنگی و انباشت دانش و در اجرای برنامه های کلان فضایی کشور با استفاده حداکثری از توان کلیه نهادها و مؤسسات دولتی و غیر دولتی ۲ پشتیبانی از خصوصی سازی و فراهم کردن بستر لازم برای ایجاد صنایع دانش بنیان در زمینه فضایی ۳ حمایت هدفمند از فعالیتهای آموزشی و پژوهشی و قطب های علمی مورد نیاز برنامه های فضایی ۴ توسعه هوشمند و فعال همکاری ها و تعاملات بین المللی بمنظور پیشبرد برنامه های فضایی با حفظ و حراست از دارایی های فضایی جمهوری اسلامی ایران ۵ استفاده از دستاوردهای فضایی در شناخت کیهان و توسعه اخترفیزیک و نجوم و بازخوانی ذخایر اسلامی در این حوزه و بررسی تناسب آنها با علوم جدید ۶ پشتیبانی از پژوهش های بنیادین با تاکید بر مبانی معرفتی اسلامی بمنظور تولید، توسعه و تقویت علوم پایه در رابطه با فضا ۷ طراحی، ساخت و پرتاب سامانه های حامل ماهواره های مورد نیاز همچون ماهواره های دارای کپسول زیستی و ماهواره های زمین آهنگ ۸ ترویج و اشاعه علوم، فناوری ها و دستاوردهای فضایی در اقشار مختلف جامعه خصوصاً نوجوانان و نخبگان بر این اساس پژوهشگران این حوزه دستاوردهای مختلفی داشتند که از آن جمله می توان به طراحی و ساخت ۸ کاوشگر اشاره نمود.
طراحی و ساخت نخستین کاوشگر ایرانی و ورود به حوزه کاوشگرهای فضایی در آبان ۱۳۸۵ صورت گرفت. این محموله بگونه ای طراحی شده بود که داده های ضروری، در زمان اوج گیری، ثبت و بعد از بازگشت به جو و بازیابی در سطح زمین استخراج شوند. این محموله علمی ـ تحقیقاتی به تجهیزات گوناگونی برای اندازه گیری شرایط محیطی، تله متری داده ها و همین طور ارسال برخط تصاویر مجهز بود.
در لحظات اولیه این ماموریت، محموله و حامل بصورت یکپارچه و بدون انحراف، مسیر پروازی خودرا طی کردند و داده های سامانه تله متری و تصویر پرواز محموله، بصورت مطلوبی در ایستگاه زمینی دریافت می شد. بعد از آن، ارتباط محموله با زمین قطع شد و کاوشگر در نزدیکی سکوی پرتاب، سقوط کرد.
دلیل ناتمام ماندن این ماموریت، اشکال به وجود آمده در اتصال بین محموله و حامل بود. بر این اساس، قرار شد تا قسمت های سازه ای این محموله شامل جایگاه اصلی قطعات، پوسته ها و بخش بازیابی مورد بازبینی قرار گیرند و محموله بعدی با اصلاحات لازم، آماده پرتاب شود.
کاوشگر ۲
بدنبال پرتاب نخستین کاوشگر و پس از بهینه سازی عملکرد زیرسامانه ها، دومین محموله کاوشگرها در آذرماه ۱۳۸۷ با موفقیت پرتاب و بازیابی شد. محموله کاوشگر ۲، بلافاصله پس از پرتاب به ارسال داده و تصویر پرداخت و بعد از رسیدن به ارتفاع اوج، با عملکرد مطلوب سامانه های کاهش سرعت و چترهای بازیابی، به سلامت به زمین بازگشت.
کاوشگر ۳
سومین محموله کاوشگرهای فضایی تحت عنوان کاوشگر ۳ در بهمن ماه ۱۳۸۸ به فضا پرتاب شد. این کاوشگر توانست محفظه زیستی حامل موجودات زنده کوچک و پنج رده مختلف از سلول های بنیادی و سوماتیک را با خود به فضا ببرد. بدین ترتیب با اندازه گیری میزان رشد، مرگ و میر و نحوه عملکرد سلول ها، تحت تأثیر شتاب و ارتعاش موجود در فازهای مختلف پرواز، نخستین گام در شکل گیری تحقیقات زیست فضایی برداشته شد.
کاوشگر ۴
بدنبال پرتاب موفق کاوشگر ۳، ماموریت جسورانه و جدیدی برای اعزام یک موجود زنده انسان نما از خاک ایران به فضا تعریف شد. در ۲۴ اسفندماه ۱۳۸۹ کاوشگر ۴ پرتاب شد و در این ماموریت نخستین کپسول زیستی برای پشتیبانی حیات موجود زنده در وضعیت فضایی، طراحی و ساخته شد. این محموله آزمایشی بدون موجود زنده به همراه کاوشگر تا لایه های فوقانی جو، در ارتفاع حدود ۱۳۵ کیلومتری بالا رفت و بعد از حدود ۱۵ دقیقه، با عملکرد مناسب سامانه بازیابی به زمین بازگشت.
پرتاب کاوشگر ۴ با هدف تحقق قسمتی از پروسه اکتساب فناوری های لازم برای ارسال موجود زنده به فضا و بمنظور آزمودن عملکرد سامانه و برخی از زیرسامانه های مورد نیاز در تحقیقات زیست-فضایی صورت گرفت.
کاوشگر ۵
در فاصله کمتر از ۶ ماه بعد از پرتاب موفق کاوشگر ۴، پنجمین کاوشگر با هدف ارسال موجود زنده تا ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری سطح زمین طراحی و ساخته شد و در ۱۶ شهریور ماه ۱۳۹۰ برای اولین بار در ایران کاوشگر حامل یک موجود زنده انسان نما ازطریق یک پرتابگر حاوی سوخت جامد به فضا ارسال شد.
این کاوشگر بگونه ای طراحی شده بود که شرایط لازم برای زنده ماندن یک جاندار کوچک نظیر میمون را در مدت زمان ماموریت فراهم می کرد. بدین منظور کپسول زیستی به یک سامانه پشتیبان حیات شامل زیرسامانه تولید اکسیژن و حذف دی اکسید کربن و تجهیزات سنجش و ثبت پارامترهای محیطی و علایم حیاتی موجود زنده مجهز شد.
کاوشگر ۶
فعالیتهای کاوشگر ۶ بلافاصله پس از پرتاب محموله پنجم شروع شد. هدف از این فعالیت ها، بهبود فناوری های مورد نیاز برای ارسال کاوشگرهای فضایی بود. کاوشگر اخیر که از مجموعه هایی همچون پشتیبانی حیات، رهگیری، بازیابی و تله متری تشکیل شده بود، در ۱۸ شهریور ۱۳۹۱ مورد آزمایش پرتابی قرار گرفت.
عملکرد مشاهده شده از سامانه های الکترونیکی، مکانیکی و آیرودینامیکی، در لحظه پرتاب این کاوشگر بسیار مطلوب بود و طبق برنامه ریزی های انجام شده پروسه ارسال داده و تصویر از محموله کاوشگر بلافاصله پس از پرتاب شروع شد. علاوه بر آن کارکرد کپسول زیستی نیز در تمامی طول مسیر پرتاب مطلوب بوده، بگونه ای که برمبنای مشاهدات تصویری و داده های دریافتی، موجود زنده تا آخرین لحظات دریافت اطلاعات، زنده بود و ضربان قلب آن در محدوده مجاز قرار داشت.
کاوشگر پیشگام
در نهم بهمن ماه ۱۳۹۱ کاوشگر پیشگام توانست به کمک یک پرتابگر سوخت جامد، سرنشین خودرا که میمونی از نژاد “رزوس” بود، تا ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری سطح زمین حمل کند و به سلامت فرود آورد. با اجرای این طرح ایران در ردیف معدود کشورهایی قرار گرفت که از توانمندی ارسال موجود زنده به فضای ماورای جو (ارتفاع بالاتر از ۱۰۰ کیلومتر) و بازگشت سالم آن برخوردار می باشند. هدف از انجام این ماموریت، بررسی و مطالعه دقیق تر شرایط پروازی و اثر آن بر مجموعه های فنی محموله و زمینه سازی مناسب برای تحقیقات زیست فضایی کشور بود.
کاوشگر پژوهش
بدنبال موفقیت کاوشگر پیشگام در ارسال نخستین میمون فضایی ایران به فضا و در امتداد تحقق قسمتی از برنامه اعزام انسان به فضا، کارشناسان و پژوهشگران «پژوهشگاه هوافضا» آماده سازی کپسول فضایی دیگری برای ارسال دومین میمون فضایی ایران به فضا را در دستور کار قرار دادند. این محموله سرنشین دار که «کاوشگر پژوهش» نام دارد، بعد از بهبود و توسعه زیرسامانه های کاوشگر پیشین و افزایش قابلیت اطمینان آن، برای پرتاب با یک حامل سوخت مایع در روز شنبه ۲۳ آذرماه ۱۳۹۲ آماده شد.
طبق برنامه ریزی، «کاوشگر پژوهش» در این روز در پایگاه پرتاب های فضایی ایران واقع در سمنان، روی سکوی پرتاب مستقر شد و همانطور که انتظار می رفت، دومین میمون فضایی ایران را به فضای زیرمداری ارسال کرد و بعد از مدت زمان حدود ۱۵ دقیقه سالم به زمین بازگرداند.
حالا برنامه “زیست فضا” در دستور کار سازمان فضایی قرار گرفته تا بصورت مبسوط تری در این حوزه مطالعات ادامه یابد.
