به قول رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، قابلیت ترابردپذیری و تحرک پذیری به پروانه انتقال داده مبتنی بر فناوری بی سیم ثابت اضافه شده است تا دارندگان پروانه بتوانند از باند فرکانسی ۳۵۰۰ -که تا دوسال آینده بعنوان فرکانس نسل پنجم موبایل قابل بهره برداری خواهد بود- استفاده کنند.
به گزارش خط رند ۹۱۲ به نقل از ایسنا، نخستین پروانه های ارائه خدمات ارتباطات بی سیم در ایام پایانی اسفند ۸۷ صادر شد. چهار شرکت در میانه کشمکش های دارندگان پروانه PAP و شرکت مخابرات ایران در ارائه خدمات اینترنت پرسرعت سیمی (ADSL) به دنبال برنده شدن در مزایده رگولاتوری، مجوز ارائه خدمات دیتای بی سیم مبتنی بر فناوری وایمکس را به صورت سراسری یا استانی دریافت نمودند.
رویکرد مدیران ارشد رگولاتوری در صدور پروانه وایمکس در آن مقطع زمانی استفاده بهینه از باند فرکانسی، ایجاد رقابت، افزایش سرعت در توسعه و ایجاد قابلیت تحرک پذیری در حوزه باند پهن ثابت بود. نگاهی که با منسوخ شدن فناوری وایمکس با هدف حفظ سرمایه گذاری های انجام شده از طرف دارندگان پروانه، در سال ۹۳ موجب شد مجوز ارتقای پروانه ها به فناوری های بالاتر مانند TD-LTE بدون داشتن قابلیت تحرک پذیری صادر شود.
پروانه هایی که امروز با عنوان «انتقال داده مبتنی بر فناوری بی سیم ثابت (FWA)» شناخته می شوند و کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در جلسه هفته گذشته در آستانه به انتها رسیدن اعتبار پروانه های این حوزه «اصول حاکم بر تجدید پروانه انتقال داده مبتنی بر فناوری بی سیم» را تصویب کرد. مصوبه ای که پسوند «ثابت» را از این پروانه ها حذف کرده و شرایط جدیدی را برای ادامه فعالیت دارندگان پروانه ترسیم می کند.
اپراتورهای بی سیم ثابت، یک میلیون و ۸۰۰ هزار مشترک دارند
پروانه های انتقال داده مبتنی بر فناوری بی سیم ثابت (FWA) متناسب با تغییر تکنولوژی، در ۱۱ سال گذشته، تغییرات مختلفی را پشت سر گذاشته است. در این راستا به نقل از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، حسین فلاح جوشقانی، رئیس رگولاتوری درباره عملکرد دارندگان پروانه و تغییرات پیش بینی شده در مصوبه توضیحاتی را عرضه داد و اظهار داشت: هم اکنون چهار اپراتور FWA حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار مشترک دارند در حالی که این سرویس می توانست بیش از این مورد استقبال قرار بگیرد. پروانه آنها زمانی صادر شد که به جز رایتل هنوز مجوز ارتقای شبکه سایر اپراتورهای موبایل صادر نشده بود. به نظر من متناسب با نیاز و ظرفیتی که در بازار وجود داشت عمل نکرده اند.
وی در پاسخ به اینکه چرا دارندگان این پروانه نتوانستند آنطور که باید رشد کرده و سهم بازار بیشتری را کسب کنند، اظهار داشت: ارزیابی رگولاتوری این نیست که دارندگان پروانه عملکرد ناموفقی داشتند. اما می توانستند وضعیت بهتری داشته باشند. شاید یکی از علل آن عدم سرمایه گذاری لازم در این حوزه می باشد. این سرویس نیازمند یک سرمایه گذاری جدی است و شاید توان بخش خصوصی در حد سرمایه گذاری مورد نیاز این حوزه نبود. ایرانسل هم به عنوان یکی از دارندگان پروانه که توان سرمایه گذاری داشت، بیشتر روی توسعه شبکه موبایل متمرکز شد و از جانب دیگر در این سال ها به سبب عدم توسعه سرویس اینترنت ثابت، ذائقه مردم به سمت استفاده از اینترنت موبایل تغییر کرده است.
در صورتیکه بنظر می رسد دسترسی به اینترنت سیار با سرعت بهتر و تغییر فرهنگ مصرف مردم از اینترنت ثابت به سیار، در کم اقبالی سرویس اپراتورهای FWA موثر بوده است، دبیر کمیسیون تنظیم مقررات درباره نقش تمدید اعتبار پروانه ها با شرایط جدید در اقبال کاربران به این سرویس، اظهار نمود: تا قبل از این شاید FWA در کنار موبایل بعنوان سرویس جانبی دیده می شد ولی هم اکنون بعنوان یک سرویس اصلی مطرح است. پیش بینی ها نشان میدهد این سرویس تا سه، چهار سال آینده حداقل ۲۵ درصد از ترافیک را در شبکه های G به خود اختصاص خواهد داد. بدین سبب ظرفیت بالایی دارد.
نسل پنجم ترکیبی از شبکه ثابت و سیار است
فلاح جوشقانی با اعلان اینکه مفهوم نسل پنجم تلفن همراه(G) صرفا روی موبایل نیست، اضافه کرد: بلکه در دل خود، همگرایی باند پهن ثابت و سیار (Fix and Mobile Convergence) را با هم دارد و FWA هم قسمتی از این همگرایی است که در دل G انجام می شود. بدین سبب نسل پنجم، شبکه ای با خصوصیت های خاص است که تاخیر را به حداقل می رساند، سرعت بالاتر را ارائه می کند و ترکیبی از شبکه ثابت و سیار را با هم دارد و وقتی سرعت، تا یک گیگابیت برثانیه در شبکه بالا می رود، هسته شبکه موبایل جواب نمی هد و اصطلاحاً شما باید دیتا را در شبکه ثابت آفلود کنید.
وی اشاره کرد: دارندگان پروانه FWA تابحال بستری را در این عرصه آماده کرده اند و الان زمان و نقطه جهش آنهاست تا بتوانند با ارائه سرویس با کیفیت سهم بازار بیشتری را به دست آورند. البته تکنولوژی هر دو حوزه ثابت و سیار LTE است. تابحال تکنولوژی TD-LTE تحرک پذیری را پشتیبانی نمی کرد، هم اکنون هم صرفا گوشیهایی که در باند فرکانسی ۳۵۰۰، که باند G است، تنظیم شده اند قابلیت تحرک پذیری TD-LTE را پشتیبانی می کنند و LTE سرویس ثابت یک رقیب جدی در حوزه موبایل دارد. دارندگان پروانه FWA با تجدید پروانه باید تکنولوژی خویش را به G ارتقاء دهند تا بتوانند جهش مورد نظر را داشته باشند.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اعلان اینکه باندهای فرکانسی این تکنولوژی قبلاً برای سرویس ثابت TD-LTE بود، اما حالا در حال تبدیل به باند فرکانسی شبکه موبایل است، اظهار داشت: قاعدتاً دیگر هسته این شبکه ها می تواند یکی شود. هم اکنون به جز ایرانسل، سایر اپراتورهای FWA باید با اکتساب (Acquisition) و اتصال به اپراتورهای سیار هسته مشترک به وجود آورده و از بستر مشترک استفاده کنند تا بتوانند هزینه های مشترک را کاهش دهند. الان دوره ای است که رشد FWA ها در دنیا شروع شده و به تبع آن با تغییراتی که در پروانه آنها پیش بینی شده باید در ایران هم رشدشان را شروع کنند.
فلاح جوشقانی در پاسخ به اینکه آیا با دارندگان پروانه در مورد عدم توسعه لازم مطابق با موارد موجود در مصوبه درمورد عدم اجرای تعهدات، برخورد شده است؟ اظهار داشت: جریمه نقض تعهدات توسعه در همه مصوبات و پروانه های اعطاشده پیش بینی می شود و در مورد پروانه های FWA هم هر جا عدم اجرای تعهدات رخ داده مطابق با پروانه برخورد شده است. اما اینطور نیست که دارندگان پروانه به تعهداتشان عمل نکرده باشند.
حق الامتیاز پایین تر برای پروانه فناوری های بی سیم نسبت به موبایل
وی درباره بازدارندگی جریمه نقض تعهدات و تأثیر آن بر توسعه سرویس مطابق با نظر رگولاتوری، بیان کرد: در حوزه پروانه انتقال داده مبتنی بر فناوری بی سیم حتی در زمان صدور پروانه وایمکس در طرح تجاری متقاضیان تعهد پورت گذاشته نشده بود و تعهد رادیویی پیش بینی شده بود. در آن زمان هم اینکه تکنولوژی وایمکس چقدر می تواند در مقابل موبایل دوام بیاورد مبهم بود، کما اینکه این فناوری منسوخ شد. بعد از آن بحث استقلال از فناوری برای پروانه ها عنوان شد و در مقایسه با پروانه موبایل، این پروانه را با حق الامتیاز پایین تری صادر کردیم تا بازار آن شکل بگیرد.
رئیس سازمان تنظیم مقررات افزود: هدف این بود که در حوزه ثابت ترابردپذیری (Portability) ایجاد نماییم و فضای رقابتی در حوزه ADSL شکل بگیرد. به هر حال دارندگان پروانه FWA اقداماتی انجام دادند و توانستند قسمتی از بازار را به دست بیاورند. اما می توانستند ظرفیت بیشتری از این بازار را به خودشان اختصاص دهند. چون که تکنولوژی آنها مانند موبایل رادیویی بود و می توانستند در مقایسه با ADSL سرعت بالاتری به مشترک بدهند. در حوزه ثابت تکنولوژی هایی مانند VDSL باید ارائه می شد که این اتفاق نیفتاد. بدین سبب فرصت خوبی بود که بتوانند سرویس ثابت با کیفیتی ارائه دهند. کما اینکه در دو سه سال اخیر، جهش خوبی داشته اند.
فلاح جوشقانی درباره تغییرات حوزه پروانه های FWA در مصوبه جدید «اصول حاکم بر تجدید پروانه انتقال داده مبتنی بر فناوری بی سیم» توضیح داد: در تجدید پروانه، قابلیت ترابردپذیری (Service Portability) و تحرک پذیری (Mobility) به پروانه ها اضافه شده است تا دارندگان پروانه بتوانند از باند فرکانسی ۳۵۰۰ -که تا دوسال آینده بعنوان فرکانس نسل پنجم موبایل قابل بهره برداری خواهد بود- استفاده کنند که سبب می شود دارندگان پروانه FWA بتوانند در حوزه های عمده فروشی به اپراتورهای ثابت و موبایل وارد شوند.
وی افزود: همین طور باتوجه به امکان تحرک پذیری، یک دوره تنفس دو ساله برای دارندگان پروانه در نظر گرفته شده و دو سال بعد از تمدید پروانه باید مانند اپراتورهای سیار ۱.۲۸ درصد از درآمد ناخالص سالیانه خویش را بعنوان حق السهم پرداخت کنند، تغییرات عمده در این دو حوزه بوده است و دارندگان پروانه طبق مصوبه در سرویس عمده فروشی حق السهم نمی پردازند که این مساله سبب می شود کم کم از بازار عمده فروشی هم سهمی به دست بیاورند.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به اینکه چرا در مصوبه جدید، حق السهم بجای حق الامتیاز در مصوبه قبلی، پیش بینی شده است، اظهار داشت: قبل از این در زمان صدور پروانه های FWA، مبلغ ثابتی بعنوان حق الامتیاز دریافت شده بود، با اتمام زمان اعتبار پروانه ها، اپراتورها یا باید مجدداً حق الامتیاز ثابت برای تجدید پروانه پرداخت می کردند که از نظر رگولاتوری این دیدگاه چندان با رویکرد توسعه سرویس متناسب نبود، یا اینکه متناسب با درآمدشان به رگولاتوری تسهیم درآمد پرداخت کنند.
فلاح جوشقانی اضافه کرد: حسن رویکرد دوم این بود که پولی به صورت یک جا از بخش ICT خارج نمی شد و توسعه اپراتورها صدمه نمی دید. ضمن اینکه اگر در حوزه ارزش باند اختصاص یافته به اپراتورها، همه پارامترها را در نظر نگرفته باشیم، خود کسب وکار این موارد را لحاظ می کند اگر ارزش باند خیلی فراتر باشد اپراتور درآمد بیشتری دارد، پس تسهیم بیشتری پرداخت می کند. در واقع در روش تسهیم درآمد ارزش باند فرکانسی که جزو منابع ملی محدود و انفال است، حفظ می شود.
توسعه فناوریهای جدید نیازمند سرمایه گذاری جدی است
در مصوبه جدید دوره اعتبار پروانه ها هفت ساله است، رئیس سازمان تنظیم مقررات درباره اینکه پیش بینی دوره تنفس دوساله و مدت اعتبار هفت ساله برای پروانه ها بر اساس چه بررسی فنی و اقتصادی صورت گرفته است، اظهار داشت: دوره تنفس دو ساله با هدف پشتیبانی از توسعه پیش بینی شده تا دارندگان پروانه بتوانند هم برای توسعه فناوریهای جدید مانند G حرکت کنند که نیازمند سرمایه گذاری جدی است و هم بتوانند فرصتی برای همگرایی با شبکه موبایل داشته باشند.
فلاح جوشقانی افزود: ضمن اینکه مطالعه تطبیقی و نقشه راه سایر کشورها در دنیا نشان میدهد دو سال دیگر GFWA به بلوغ خود می رسد و اپراتورها دو سال وقت دارند خویش را با شرایط جدید تطبیق دهند. مدت اعتبار پروانه هم باید توجیه اقتصادی داشته باشد، قاعدتاً پروانه ای که مقرر است با این ظرفیت و تعهدات مالی به نتیجه برسد نیازمند دوره زمانی مشخص است تا هم سرمایه گذاری برای دارنده پروانه؛ مقرون به صرفه و توجیه پذیر باشد و هم بازگشت سرمایه اتفاق بیفتد.
وی ادامه داد: از طرف دیگر رگولاتوری خصوصاً در حوزه های نظارتی این امکان را داشته باشد که در صورت لزوم، بتواند تغییرات را در تمدید پروانه لحاظ کند. با در نظر گرفتن همه این جوانب اعتبار ۷ ساله در مصوبه در نظر گرفته شده است. پروانه های قبلی برای دوره شش ساله صادر شده بود و امکان تمدید اعتبار پنج ساله هم داشت. در مصوبه جدید، زمانبندی تمدید پروانه ها یکسان شده است تا از پراکندگی شروع و آخر متفاوت پرهیز شود.
دبیر کمیسیون تنظیم مقررات در پاسخ به اینکه آیا در دوره تنفس، اجرای تعهدات توسعه اپراتورها پایش می شود و در مصوبه چه ابزاری برای عدم ایفای تعهدات اجرا و توسعه پیش بینی شده است، اظهار داشت: فلسفه وجودی رگولاتوری رصد، پیگیری و نظارت بر تعهدات توسعه و اجرا است. این دوره تنفس برای این پیش بینی شده است که منابعشان را برای سرمایه گذاری صرف کنند. اگر این اتفاق نیفتد باند فرکانسی ای که به آنها اختصاص داده شده لغو می شود، چونکه باند اختصاصی به FWA باند اصلی G است و باند ارزشمندی است.
معاون وزیر ارتباطات اضافه کرد: ضمن اینکه برمبنای مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، رگولاتوری می تواند در مواردی مانند: تبادل ترافیک بین الملل خارج از ضوابط و مقررات مربوط، عدم ارائه یا توقف خدمات، انتقال پروانه به غیر بدون موافقت رگولاتوری، عدم رعایت الزامات امنیت ملی، ارائه خدمات خارج از مبحث پروانه تخلف و استمرار در تخلف و…. برای تعلیق، کاهش مدت اعتبار یا لغو پروانه اقدام نماید. مصداق های این موارد هم در مصوبه مشخص شده است.
لزوم وجود پوشش رادیویی و جمعیتی به همراه تعهد کیفی
در مصوبه کمیسیون برای پروانه FWA تعهدات توسعه و اجرا به صورت درصدی از پوشش جغرافیایی مشخص شده است. این مساله در پروانه تعهدات اپراتورهای تلفن همراه هم پیش بینی شده و گاهی این تعهدات با پوشش مناطق پرجمعیت و دارای بازده اقتصادی بالا محقق شده، در حالی که این شائبه وجود دارد که در سایر مناطق با وجود وجود نیاز، این مساله اتفاق نیفتاده است، ضمن آنکه کیفیت پوشش هم مناسب نمی باشد. فلاح جوشقانی در این خصوص اظهار داشت: پوشش به دو شکل رادیویی و جمعیتی قابل پیش بینی است. در کنار این پوشش، باید تعهد کیفیت هم وجود داشته باشد که ما مصوباتی هم درباره کیفیت سرویس داریم.
رئیس سازمان تنظیم مقررات با اعلان اینکه پوشش لزوماً به معنای وجود سرویس نیست، اظهار داشت: در پوشش رادیویی ممکنست شما سیگنال را دریافت کنید اما سرویس نداشته باشید بنا بر این هم پوشش رادیویی و هم جمعیتی در پروانه ها پیش بینی می شود. پوشش جمعیتی ناظر به سرویس است یعنی جمعیت آنجا بتوانند سرویس بگیرند. بدین سبب این دو مبحث پوشش جمعیتی و جغرافیایی باید در کنار هم قرار بگیرند تا مشترک بتواند سرویس دریافت کند.
فلاح جوشقانی اضافه کرد: در مرحله بعدی پارامترهای کیفیت سرویس شامل میزان سرعت، تاخیر، میزان اتلاف بسته در دیتا و تجربه مشتری و… منجر به ارزیابی کیفیت سرویس اپراتور می شود و رگولاتوری باید این چند آیتم را در کنار یکدیگر بگذارد و بر عملکرد اپراتور نظارت کند. ممکنست در جایی سیگنال وجود داشته باشد، اما به سبب تراکم جمعیت، اشتراک باند فرکانسی به سبب محدودیت باند، مشترک سرویس مورد نظر را دریافت نکند. طراحی شبکه باید به نحوی باشد که اپراتور متناسب با تراکم جمعیت در آن منطقه، ظرفیت سازی کند. بنا بر این در مصوبه جدید هم پوشش جمعیتی و هم پوشش جغرافیایی پیش بینی شده است.
در مصوبه جدید، دارندگان پروانه FWA موظف می باشند سه درصد از درآمد ناخالص خویش را برای ارائه خدمات عمومی الزامی (USO) هزینه کنند. معاون وزیر ارتباطات درباره نظارت رگولاتوری بر ارائه این خدمات اظهار داشت: هم اکنون برمبنای مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات و کمک دولت روال اجرا و نظارت خدمات USO در مناطق روستایی و دورافتاده تغییر کرده است. هم اکنون این روال با کمک اپراتور انجام می شود و مجری برمبنای قرارداد، سرویس را اجرا و تحویل می دهد و رگولاتوری بر طبق آنچه تحویل شده است نظارت می کند. سرویس USO در اپراتورهای FWA مانند اپراتورهای تلفن همراه قالب تعهدات اپراتور پیش بینی شده است و نظارت برمبنای روال های جاری انجام می شود.
دبیر کمیسیون تنظیم مقررات در پاسخ به اینکه دارندگان پروانه FWA متعهد هستند سرویس دسترسی را با چه سرعتی ارائه کنند، توضیح داد: بر طبق شاخص هایی که در سند معماری الزامات شبکه ملی اطلاعات پیش بینی شده است، هر آنچه در این سند بالادستی تدوین شده اجبار آور است و اپراتورها ملزم به ارائه آن هستند.
شبکه ثابت برای ارائه سرویس بهتر و ظرفیت بیشتر نیازمند سرمایه گذاری است
فلاح جوشقانی با اعلان اینکه شبکه ثابت برای ارائه سرویس بهتر و ظرفیت بیشتر نیازمند سرمایه گذاری و توسعه است، اضافه کرد: منتهی سرمایه گذاری باید روی فناوری جدید باشد. البته این بدان مفهوم نیست که تکنولوژی فعلی را کنار گذاشته و به سمت تکنولوژی دیگری بروند. روند جایگزینی نسل های تکنولوژی روش و استاندارد خاص خویش را دارد کما اینکه در مورد سرویس وایمکس این صورت گرفت و اپراتورها با هماهنگی رگولاتوری در فرایندی از فناوری وایمکس به فناوری TD-LTE مهاجرت کردند.
وی با اعلان اینکه در شرایط اقتصادی فعلی و تحریم، سرمایه گذاری چالش های خاص خویش را دارد، اظهار داشت: در این شرایط نگاه دولت، نگاه حمایتی از اپراتورهاست به شکلی که بخش خصوصی بتواند توسعه پیدا کند. اگر سرمایه گذاری بخش خصوصی و شکل گیری این شبکه نبود، در شرایط فعلی ناشی از همه گیری کرونا نمی توانستیم خدمات آموزش مجازی یا سرویس رسانی الکترونیکی را در خیلی از حوزه ها داشته باشیم. در کنار استیفای حقوق دولت در تدوین مصوبات، نگاه حمایتی از بخش ICT هم وجود دارد تا با ایجاد ظرفیت هایی، بخش خصوصی به سرمایه گذاری ترغیب شود.
رئیس سازمان تنظیم مقررات در پاسخ به اینکه با شرایط جدید پیش بینی شده در مصوبه برای تمدید پروانه FWA، فعالیت دارندگان پروانه چه اثراتی در اکوسیستم ICT کشور ایجاد می کند، اظهار داشت: در مطالعات ما، روند بین المللی حاکی از رشد ۱۱۷ برابری کل بازار و رشد ۱۸۰ برابری بازار ارائه خدمات FWA در مدت هفت سال آینده است. ضمن آنکه پیش بینی ها نشان میدهد با توسعه و تجاری سازی نسل پنجم (G) حدود ۲۵ درصد از ترافیک این نسل متعلق به اپراتورهای FWA است. قاعدتا هم دارندگان پروانه می توانند سهم بازار خوبی داشته باشند و هم مشترکان، سرویس با کیفیت بالاتر و سرعت بیشتر دریافت نمایند. بهرحال این موضوع، مناسبات بین بازیگران اکوسیستم را تحت تأثیر قرار می دهد.
منبع: خط رند ۹۱۲
