به گزارش خط رند ۹۱۲، تحقیقات علمی و دستاوردهای نوآورانه فناوران، ایران را در جمع کشورهای پیشرو در حوزه نانو قرار داده است و بر این اساس صدای بلند پیشرفت از دالان های پانزدهمین نمایشگاه نانو و میکرو شنیده شد.
خبرگزاری مهر -گروه دانش و فناوری- مهتاب چابک؛ پانزدهمین نمایشگاه نانو در حالی پایان یافت که تفاوت هایی با ادوار گذشته خود داشت. در این دوره، بخش میکرو به نمایشگاه افزوده شد و شاهد برگزاری نخستین نمایشگاه میکروالکترونیک و نیمه هادی، تجهیزات و صنایع وابسته با نام ایران ترونیکس ۱۴۰۳ با حضور ۶۰ شرکت و نهاد بودیم. برای اولین بار ۱۲ شرکت در عرصه باتری در سالن ملل نمایشگاه بین المللی تهران حضور داشتند و تمرکز اصلی نمایشگاه ایران ترونیکس بر روی چهار حوزه ماژول های ذخیره سازی انرژی، ادوات تشخیص بر بالین، قطعات میکروالکترونیک در خودرو و تجهیزات زنجیره ارزش میکروالکترونیک بود.
در سالن نمایشگاهی نانو، دستاوردهایی در عرصه های نفت و انرژی، بهداشت و سلامت، آب و محیط زیست، کشاورزی و بسته بندی، خودرو، رنگ و پوشش، ساختمان، منسوجات و مواد پیشرفته در حوزه نانو ارائه شد. یکی از مهم ترین بخش های نمایشگاه امسال، معرفی و نمایش ۱۰ طرح و محصول نوآورانه با موضوع جهانی بود که این محصولات دارای پیچیدگی های فناورانه خاص یا ثبت اختراع در مجامع بین المللی بوده اند که در ادامه گزارش به تعدادی از این محصولات اشاره خواهیم کرد.
روز نخست نمایشگاه نانو در صورتیکه همه منتظر حضور معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور بودند اما او به دلایلی که حضور در جلسه ای مهم عنوان شد، به نمایشگاه نیامد. در روز افتتاحیه از ۱۰ محصول نظیر کاتالیست گوگردزدایی اکسایشی از مازوت، دستگاه لایه نشانی پوشش های فوق سخت به روش PVD، ماژول خورشیدی نانوساختار پروسکایتی تمام پرینت با الکترود کربنی، ماده موثره رادیو داروی تشخیصی تکنسیوم تیلمانوسپت – شرکت آپرین سما فارمد، داروی آمورولفین، اسپری بندآورنده خون (کیتوهم) و کود اوره آهسته رهش گوگردی (سوراس) و … رونمایی گردید.
در روز آخر نمایشگاه، معاون علمی رییس جمهور با حضور در نمایشگاه بین المللی تهران، بازدیدی از غرفه ها داشت و از ۲ محصول حوزه میکرو رونمایی نمود. یکی از این محصولات آشکارساز شعله در طیف فرابنفش و فروسرخ بود که در عرصه نفت و گاز به کار می آید. این دستگاه یک ابزار آشکار ساز شعله است و با نصب این دستگاه در خطوط انتقال نفت و گاز و همین طور موتورخانه ها با رصد شعله، گزارش آن به اپراتور ارسال می شود. محصول دیگر دستگاه قابل حمل تشخیص بیماریهای عفونی (آی فست) بود که مبتنی بر تکنولوژی لابراتوار روی تراشه است. این دستگاه قابلیت تشخیص انواع ویروس ها و بیماریهای عفونی را در کمترین زمان دارد.
امسال در بخش نانو، ۱۷۰ نهاد و شرکت در عرصه فناوری نانو حضور داشتند و ۹۸ طرح نوآورانه در بخش نانو و ۲۰ طرح فناورانه در بخش میکرو به سرمایه گذاران ارائه شد. معرفی و قدردانی از استارتاپ ها با هدف تشویق به نوآوری و توسعه تکنولوژی جدید، معرفی و قدردانی از بالاترین شرکت های صادراتی در بخش های ارزش صادراتی، پیچیدگی فناوری، و مقاصد صادراتی، بازدید و آشنایی دانشجویان خارجی از توانمندی های ایران در عرصه فناوری نانو و میکرو، برگزاری تورهای صنعتی ویژه مدیران و فعالان صنعتی، حضور سفرا همچون سفیر عربستان در تهران و معاونان فناوری و نوآوری برخی کشورها همچون ازبکستان و همین طور برگزاری چندین پنل و نشست تخصصی با هدف تبادل دانش و ایده های نوین میان متخصصان و محققان از دیگر برنامه هایی پانزدهمین نمایشگاه نانو بود.
در این گزارش می خواهیم تازه ترین دستاوردهای فناوران و متخصصان ایرانی در عرصه نانو و میکرو را در پانزدهمین دوره نمایشگاه معرفی نماییم که یا تعدادی از آنها به تولید انبوه رسیده اند، برخی دیگر در انتظار گرفتن مجوز هستند و بعضی ها در مرحله آغازین تجاری سازی قرار دارند.
درمان نوین آلزایمر با فناوری نانوحباب / افزایش اثربخشی دارو تا ۳۰ درصد
در غرفه محصولات و طرح های با نوآوری جهانی، یکی از طرح ها مربوط به درمان بیماری آلزایمر بود. بیماری که باتوجه به افزایش بیش از پیش آن و عوارض سخت و طولانی مدت، هم اکنون درمان موثری برای آن شناسایی نشده و روش های درمان موجود تنها منجر به کاستن علائم بیماری می شود. این امر به سبب عدم دسترسی به نواحی لطمه دیده در عمق مغز و محدودیت عبور دارو از سد خونی مغزی است و نیاز به راهکارهای نوین برای عبور از سد خونی مغز احساس می شود.
فناوران ایرانی با طرح پژوهشی «درمان نوین آلزایمر با بهره گیری از فناوری های فراصوت متمرکز و نانوحباب» چاره ای را برای عبور از این سد خونی ارائه کرده اند. راه حل فناوران این است که بهره برداری همزمان از امواج متمرکز فراصوت و نانوحباب ها، پتانسیل بالایی برای ورود دارو به پارانشیم مغز و ایجاد سیستم دارورسانی هدفمند با حداکثر اثربخشی و حداقل اثرات نامطلوب جانبی دارد.
محققان این طرح، مزایای آنرا افزایش اثربخشی دارو تا ۳۰ درصد، کاهش میزان مصرف دارو تا یک سوم و کاهش عوارض جانبی اشاره میکنند. در مرحله نخست، ۵۰۰ میلیون تومان سرمایه بلاعوض برای اجرای این طرح اختصاص پیدا کرده و نتایج امیدبخشی بر روی نمونه حیوانی حاصل شده است. دکتر محمد جواد کریم زاده مدیر اجرائی این طرح می گوید برای تکمیل فاز حیوانی و دریافت کد اخلاق برای انجام فاز بالینی، میزان سرمایه درخواستی در این مرحله یک و نیم میلیارد تومان و زمان انجام پروژه ۱۲ ماه است. کریم زاده میزان سرمایه مورد نیاز برای انجام فاز بالینی سطح اول را ۳ میلیارد تومان و زمان انجام پروژه را ۱۲ ماه مطرح کرد.
دانشگاه آزادی ها با ۴۰ محصول نانویی از ۲۳ واحد دانشگاهی حضور یافتند
بزرگترین غرفه نمایشگاه نانو همانند سالهای پیشین، مربوط به دانشگاه آزادی هاست و امسال ۴۰ شرکت دانش بنیان از ۲۳ واحد دانشگاهی با ۴۰ محصول حضور بهم رساندند. این در حالیست که سال قبل ۱۱۰ محصول در نمایشگاه ارائه شده بود اما بگفته مسئولان دانشگاه آزاد امسال با درنظر گرفتن بحث کیفی سازی، تعداد محصولات کم شده است. آنطور که عبدالله محمدی، مدیرکل شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی دانشگاه آزاد گفته است از ۴۰ شرکتی که در این نمایشگاه حضور یافته ۱۲ شرکت دانش بنیان هستند اما محصولات شرکت هایی که دانش بنیان نیستند، دارای TRL بالای ۶ و ۷ را دارد؛ یعنی محصولات این شرکتها وارد بازار شده اند یا برای وارد شدن به بازار راه کمی دارند.
او تاکید دارد که اگر بگوییم دانشگاه آزاد در عرصه آموزش عالی در سطح ملی ۵۰ درصد سهم را به عهده گرفته است، طبیعتاً باید گفت بدنبال این هدف هستیم که به همین میزانی که در آموزش عالی سهم داریم در عرصه فناوری نیز سهمی را به خود اختصاص دهیم. ساخت لباس ورزشی پلی استریل نانوباکتریال حاوی نانوذرات، کشت بافت گیاهی به به کارگیری محیط کشت مبتنی بر نانوذرات، پوشش آبگریز و چربی گریز شیشه، تولید سنگ و پیش ساخته های مصنوعی بتنی با قابلیت نانوفناوری، نانوذره حاصل پسماند طیور، نانوبیوکود بر پایه جلبک سبز، کرم نانو ترمیم کننده پوست و نانوموش کش پودری همچون محصولات عرضه شده در غرفه دانشگاه آزاد محسوب می شود.
یکی دیگر از محصولات نانویی ارائه شده در این نمایشگاه، برای دامداری های صنعتی بزرگ و متوسط، بیمارستان ها، پلی کلینیک ها و کلینیک های دامپزشکی و شرکت های فعال در حوزه خدمات تلقیح مصنوعی به کار می آید. این محصول «واژینوسکوپ دامپزشکی با قابلیت تلقیح مصنوعی با پوشش آنتی باکتریال آبگریز» نام دارد. شرکت دانش بنیان فناوران طب آتیه جنوب مبادرت به ساخت دستگاهی با نام «اسمارت وی» کرده که دستگاهی برای معاینه واژینال و تلقیح مصنوعی در دام های بزرگ است. این دستگاه دارای یک حسگر دوربین بوده که از محیط واژن دام تصویربرداری کرده، بصورت زنده و بی سیم تصاویر را بر روی موبایل و دیگر دستگاهها نمایش می دهد که موجب افزایش دقت و سرعت در معاینه می شود.
راهکار نانویی دانش بنیان ها برای افزایش باروری در دام
قابلیت ذخیره سازی محتوی تصویربرداری شده در این دستگاه وجود دارد که این محتوا برای تشکیل پرونده پزشکی دام بصورت آنلاین استفاده می شود. همچون مزایای این دستگاه می توان به این مساله اشاره کرده که برای تلقیح مصنوعی روش «توش رکتال» را بصورت کامل حذف می کند و کاربر می تواند پیش از تلقیح وضعیت فحلی را با معاینه دهانه سرویکس مشخص نماید و با وارد کردن سوزن مخصوص در کانال تلقیح دستگاه، پایوت اسپرم را در دهانه رحم تخلیه کند که موجب افزایش نرخ باروری می شود.
پوشش های نانویی با بوجودآوردن خاصیت آب گریزی و آنتی باکتریال، موجب کاهش ریسک انتقال بیماریهای مشترک از دام به انسان و از دام به دام می شود، افزایش دقت و سرعت در پروسه معاینه دامپزشکی و تشکیل پرونده پزشکی آنلاین و افزایش نرخ باروری و سرعت عمل در پروسه تلقیح مصنوعی و ضریب ایمنی بالا دستگاه از نظر انتقال بیماری از مهم ترین خاصیت های این محصول محسوب می شود. این محصول تاییدیه عملکرد را از دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید چمران دریافت کرده و هم اکنون به بازار عرضه شده و به مرحله فروش اولیه رسیده است.
غرفه چشم نواز پردیس میکروالکترونیک در سالن ملل / همکاری با پژوهشگران ۴۰۰ دانشگاه برتر دنیا
غرفه پردیس علم و فناوری میکروالکترونیک و فوتونیک ایران، برای اولین بار در نمایشگاه نانو میکرو حضور داشت. این پردیس با هدف کمک و ارتقاء توانمندی های واحدهای فناور، شرکت های دانش بنیان، نخبگان و متخصصان از یک سو و برآوردن نیازهای حیاتی کشور و صنعت رو به رشد الکترونیک از طرف دیگر فعالیت می کند و مجموعه خدمات مختلفی مانند فضای استقرار، خدمات تخصصی آزمایشگاهی، خدمات طراحی و ساخت افزاره، آموزش و مشاوره در عرصه کسب وکار، توسعه بازار، سرمایه گذاری خطر پذیر و… را ارائه می دهد.
این پردیس از فرصت های کارآفرینانه بوسیله ایجاد فضای استقرار برای شرکت های نوپا، تامین بودجه، آموزش عمومی و تخصصی، مربیگری، و اتصال به اکوسیستم نوآوری های فناوری کشور حمایت می کند و شرکت های خصوصی را در امتداد توسعه محصولات نوآورانه بوسیله ارائه خدمات مادی و معنوی و هموارسازی همکاری با دانشگاه تشویق می کند. با ظهور نسل چهارم صنعت، جمع آوری و تبادل اطلاعات بسیار مهم شده و نیاز به بستری سریع و امن دارد. تمامی این بسترها در هر مرحله از تولید، اندازه گیری، آماده سازی، ارسال، دریافت و پردازش اطلاعات نیاز به سخت افزارهایی دارند که در صنعت میکروالکترونیک طراحی و ساخته می شوند.
در راستای بهره گیری از ذخایر علمی دانشمندان و متخصصان ایرانی خارج از کشور، «برنامه همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور» بمنظور انتقال دانش، تجربه و ایده های فناورانه به کشور، توسط مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و با همکاری پردیس علم و فناوری میکروالکترونیک و فتونیک به عنوان یکی از «پایگاه های تخصصی همکار» اجرا می شود تا در قالب پشتیبانی از انجام طرح های علمی، پژوهشی و فناورانه همچون پسادکتری، فرصت مطالعاتی، استاد مدعو و معین، تأسیس شرکت نوپا، نظام وظیفه تخصصی و برگزاری سخنرانی ها و کارگاه های تخصصی، به ارتباط مؤثر متخصصان و مراکز علمی و فناوری برگزیده کشور یاری کند.
اساتید برجسته ایرانی، دانشجویان و فارغ التحصیلان مقطع دکترای تخصصی و فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد یکی از ۴۰۰ دانشگاه برتر دنیا و همین طور مدیران، پژوهشگران و کارشناسان شرکت های فناور خارج از کشور، که بالاتر از دو سال از بازگشت ایشان به کشور نگذشته باشد یا همچنان در خارج از ایران مشغول به فعالیت باشند، تحت شرایط مشخص می توانند از حمایت های این برنامه در قالب طرح های مختلف بهره گیرند.
کسب دانش فنی ساخت قرص های «لیوفیلیزه» / کاربرد در ترک اعتیاد تا حملات میگرنی
یکی دیگر از محصولاتی که در نمایشگاه ارائه شد، در عرصه دارویی و سلامت بود. فناوران شرکت دارویی باراد فارمد، مبادرت به ساخت قرص های «لیوفیلیزه» با اسامی قرص لیوفیلیزه بوپرنورفین، قرص لیوفیلیزه ریزاتریپتان، قرص لیوفیلیزه دسموپرسی و ویال تزریقی مولتی ویتامین کرده اند. قرص لیوفیلیزه بوپرنورفین به عنوان یکی از درمان های ترک اعتیاد به اپیوئیدها محبوب است. قرص لیوفیلیزه ریزاتریپتان عنوان یک درمان برای فاز حاد حملات میگرنی مورد استفاده قرار می گیرند. قرص لیوفیلیزه دسموپرسین برای بیماریهای شب ادراری، همین طور دیابت و پس از عمل برداشتن هیپوفیز به کار می آید. ویال تزریقی مولتی ویتامین نیز در موارد کمبود املاح و ویتامین ها تجویز می شود و با سرعت بالایی کمبود را جبران و کارهای فیزیولوژیک بدن را به حالت معمول برمی گرداند. نمونه این محصول بطورکامل وارداتی است و از این حیث همیشه دارای کمبود در بازار ایران است و بگفته مدیران شرکت فناوران دارویی باراد فارمد، پیش بینی می شود در صورت ورود بازیگر داخلی به بازار خیلی از موارد مصرف القایی توسط نمونه داخلی جبران شده و شاهد افزایش مصرف این مدل مولتی ویتامین تزریقی در بازار ایران باشیم.
شرکت فناوران دارویی باراد فارمد توانسته است، مطالعه و توسعه محصولات قرص لیوفیلیزه دسموپرسین، قرص لیوفیلیزه بوپرنورفین، ویال تزریقی مولتی ویتامین با برند خارجی سولوویت و قطره خوراکی لاکتاز تا پایان اردیبهشت ۱۴۰۳ تکمیل و نگارش CTD این محصولات را شروع کند که این پروسه نیز رو به پایان است. همین طور این شرکت برای دو محصول قرص لیوفیلیزه دسموپرسین و ویال تزریقی مولتی ویتامین نیز تاییدیه دانش بنیان نوپا را در فروردین ۱۴۰۳ دریافت کرده است و در صورت جذب سرمایه، خط تولید قرص های لیوفیلیزه این شرکت آغاز به کار می کند و دو محصول تولید قراردادی قطره خوراکی لاکتاز و ویال تزریقی مولتی ویتامین نیز وارد بازار ایران خواهند شد.
بومی سازی یک تکنولوژی کلیدی توسط فناوران کشور / تولید انواع مواد کاتدی باتری های لیتیوم-یون
همانطور که در آغاز گزارش به آن اشاره شد در نمایشگاه نانو ۱۴۰۳ در عرصه میکرو، برای اولین بار ۱۲ شرکت دانش بنیان فعال در بخش های مختلف زنجیره ارزش باتری های پیشرفته به ارائه دستاوردهای خود پرداختند. شرکت دانش بنیان کیمیا فناوران انرژی پارس مبادرت به تولید انواع مواد کاتدی باتری های لیتیوم-یون کرده است. با اهمیت ترین و پرهزینه ترین جزء باتری های لیتیوم-یون که حدودا نیمی از هزینه تولید سلول باتری را به خود اختصاص می دهد، کاتد آنها بوده که فناوری تولید آن تنها در اختیار تعداد محدودی شرکت در دنیا است. بنابرین بومی سازی این فناوری کلیدی می تواند نقش موثری در تکمیل زنجیره ارزش باتری های لیتیوم-یون در کشور و کاهش وابستگی در این صنعت مهم داشته باشد.
این شرکت دانش بنیان توانایی تولید دامنه وسیعی از انواع کاتدهای مورد استفاده از انواع کاتدهای مورد استفاده در صنعت باتری های لیتیوم-یون را دارد. یکی از با اهمیت ترین محصولات این شرکت، گریدهای مختلف ماده کاتدی NCM پوشش داده شده با نانومواد تولید شده توسط خود شرکت است. این ساختار کامپوزیتی سبب افزایش ثبات فیزیکی و الکتروشیمیایی و در نتیجه افزایش قابل توجه سیکل پذیری باتری می شود.
اقدام برای ثبت پتنت PCT، اخد تاییدیه دانش بنیانی، گرفتن تاییدیه نانومقیاس، عقد قرارداد صنعتی و تایید عملکرد محصول بوسیله لابراتوار ثالث همچون اقداماتی است که این شرکت پیرامون این محصول انجام داده است. بگفته مدیران این شرکت دانش بنیان مقدار سرمایه گذاری انجام شده تا حالا حدود یک و نیم میلیارد تومان است و برای گام بعدی به حدود ۵ میلیارد تومان سرمایه گذاری نیاز است. افزایش مقیاس تولید از اهداف بعدی این شرکت در صورت تامین سرمایه محسوب می شود.
ساخت محصولی نوآورانه در مقیاس جهانی توسط فناوران کشور
فناوران یکی دیگر از شرکت های دانش بنیان فعال در عرصه باتری، مبادرت به ساخت محصولی نوآورانه در مقیاس جهانی کرده اند. فناوران این شرکت توانسته اند به دانش فنی ساخت نسل جدید باتری لیتیوم-یون مبتنی بر آند سیلیکونی دست یابند. هم اکنون در الکترود منفی باتری های لیتیوم-یون از گرافیت به عنوان ماده فعال استفاده می شود و با وجود پایداری سیکل مناسبی که این ماده کربنی ارائه می دهد، ظرفیت پایین ارائه شده توسط این ماده و سرعت شارژ کند آن نتوانسته است بطور کامل نیاز خیلی از کاربردها را برطرف کند. رصد روندهای توسعه فناوری در عرصه باتری های لیتیوم- یون نشان میدهد که فناوری آندهای حاوی سیلیکون به سبب ارائه چگالی انرژی و سرعت شارژ بالاتر، بهترین جایگزین برای آندهای رایج گرافیتی است.
کسب دانش فنی ساخت نسل جدید باتری لیتیوم-یون / کاربرد در پهپادها و تجهیزات پزشکی
این شرکت دانش بنیان مواد فعال بر پایه سیلیکون ساخته که ظرفیتی بیش از ۲.۵ برابر آندهای رایج را ارائه می کنند و زمان شارژ باتری را به چند دقیقه می رسانند. این محصول در مقیاس جهانی محصولی نوآورانه و جدید است و شرکت های معدودی در دنیا موفق به صنعتی سازی آن شده اند. بازار هدف این محصول، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان باتری های لیتیوم-یون برای کاربردهای مختلف همچون وسایل نقلیه برقی، پهپادها، ابزارهای الکترونیکی و تجهیزات پزشکی هستند. افزایش چگالی انرژی باتری تا ۲۰ درصد، افزایش سرعت شارژ به کمتر از ۲۰ دقیقه، قیمت رقابتی با گرافیت همچون مزایای این محصول محسوب می شود.
در حال نسل جدید باتری لیتیوم-یون مبتنی بر آند سیلیکونی ثبت پتنت بین المللی شده و در مقیاس آزمایشگاهی فناوری آن به اثبات رسیده است. تا حالا حدود ۲۰۰ هزار دلار در این پروژه سرمایه گذاری شده و در قدمهای بعدی برای افزایش مقیاس تولید از آزمایشگاهی به پایلوت ساخت نمونه باتری صنعتی نیاز به حدود یک میلیون دلار سرمایه نیاز است.
سهم بزرگ دانش بنیان ها در تولید کاتالیست های صنعت خودرو
یکی از شرکت های حاضر در نمایشگاه که نخستین و بزرگترین شرکت دانش بنیان تولید کننده نانوکاتالیست خودرو و موتور سیکلت در خاورمیانه به شمار می آید، علاوه بر طراحی و تولید تمام کاتالیست های مورد استفاده در صنعت خودرو کشور، سهم به سزایی در بازار یدکی این محصول نیز داشته است. صنایع خودروسازی روش های گوناگونی را برای کاهش میزان آلاینده های خروجی اگزوز (شامل پارافین ها، منواکسید کربن، اکسیدهای گوگرد، و دی اکسید کربن)، به عنوان یکی از منابع اصلی آلودگی هوا، به کار برده اند. از قابل توجه ترین راهکارهای نانوفناورانه برای این منظور، استفاده از مبدل های کاتالیستی در اگزوز است که گازهای سمی و آلاینده حاصل از احتراق را به گازهای بی خطر تبدیل می کند.
این شرکت، موفق به دستیابی فناوری تولید مبدل های کاتالیستی با استاندارد آلایندگی یورو ۴ و ۵ شده است که در این مبدل ها همه فلزات گرانقیمت و همچون پلاتین، پالادیوم و رودیوم بصورت نانوذرات در تمامی سطوح پایه کاتالیستی که دارای تخلخلی بالا هستند، توزیع شده است.
کاتالیست از پوشش دهی یک هسته مرکزی با فلزات گرانبها تولید شده است که این فلزات نقش اصلی را در پایین آوردن آلاینده ها به عهده دارند. هدف از بکارگیری یک کاتالیست، کاهش مقادیر هیدروکربن و اکسیدهای نیتروژن از گازهای خروجی اگزوز و تبدیل آنها به گازهای کم ضرر است. در توضیح مبدل های کاتالیستی نیز باید اظهار داشت که قطعه ای مصرفی هستند که در راه خروجی موتور کلیه وسایل نقلیه قرار گرفته و بالاتر از ۹۰ درصد گازهای آلاینده حاصل از احتراق موتور را به گازهای بی خطر تبدیل می کند.
شرکت دانش بنیان آوین پویان پالا آب با تاکید بر دانش متخصصان خود مبادرت به ساخت «ماژول غشایی تصفیه آب، پساب و فاضلاب شهری» کرده که بازار هدف این محصولات پساب صنایع دارویی، غذایی و شهری است. ماژول های غشایی الیاف توخالی پلیمری در دو دسته میکرو و الترافیلتراسیون به عنوان قلب پروسه تصفیه فاضلاب صنعتی و شهری به روش بیوراکتور غشایی کاربرد دارند. این محصول باتوجه به سایز حفرات با میانگین ۴۰ نانومتر، توانایی حذف کامل باکتری و ویروس از پساب تصفیه شده را دارد و باتوجه به این مساله در مقایسه با سایر روش های رایج تصفیه فاضلاب در کشور پساب با کیفیت تری برای مصارف بهداشتی و صنعتی در اختیار کارفرما قرار خواهد داد و از این بابت که جنس پلیمر، اندازه حفرات و اندازه هالوفایبر قابل انتخاب و تنظیم است، بر رقبای خود برتری دارد.
در حال حاضر، ظرفیت تولید، ۱۵ متر مربع در روز است و رسیدن به ظرفیت ۴۵ متر مربع در روز، در برنامه توسعه این شرکت قرار دارد. قیمت این محصول دانش بنیان ۵۰ درصد نمونه خارجی است و نتایج عملکردی قابل رقابت با ماژول های ساخت ایالات متحده آمریکا را داشته است. از دیگر کاربردهای این محصول می توان به فرآیندهای فیلتراسیون در پزشکی، نفت و گاز، مواد غذایی و … اشاره نمود.
محصول دانش بنیان ها برای صیانت از قطعات صنعتی / کاربرد در صنایع هوافضا و نفت و گاز
یکی از محصولات نانویی که در روز افتتاحیه از آن رونمایی گردید، دستگاه «لایه نشانی پوشش های فوق سخت به روش PVD» بود. در توضیح مقدماتی این محصول باید اظهار داشت که کنترل سایش و خوردگی قطعات صنعتی به عنوان یکی از با اهمیت ترین پارامترهای تعیین کننده طول عمر و راندمان کاری قطعات شمرده می شود. برای دستیابی به بهترین راندمان به طور معمول از روش های مختلفی استفاده می شود که یکی از این تکنیک ها، ایجاد پوشش های نانوساختار به روش رسوب فیزیکی بخار (pvd) روی سطح قطعات است. از با اهمیت ترین کاربردهای این پوشش ها، می توان روی انواع ابزار، قالب و قطعات صنعتی از قبیل قطعات صنایع نفت و گاز و نیروگاهی، صنایع هوافضا، پزشکی و خودرو اشاره نمود.
این دستگاه اجرای همزمان پوشش های نانولایه ها و نانوکامپوزیت ها را دارد و قابلیت اجرای پوشش های متنوع بصورت اتوماتیک و هم بصورت دستی، سبب شده این محصول در بازار داخلی رقیب نداشته باشد و قابل رقابت با دستگاه های اروپایی است. قیمت این دستگاه در مقایسه با نمونه های مشابه اروپایی ۵۰ تا ۷۰ درصد ارزان تر است. پوشش دهی دو اثر کلی بر روی قطعات به جا می گذارد؛ یک شاخه قطعاتی هستند که بدون پوشش اصلاً کاربردی ندارند مثل سانتریفیوز نسل پنجم یا قطعات موتور هواپیما بدون پوشش دهی قطعات کاربردی ندارند.
شاخه دیگر کاربردهای عمومی هستند که پوشش دهی در آن با هدف بهبود راندمان عملکرد و طول عمر به انجام می رسد و در نهایت به سبب بالارفتن راندمان کار، حجم تولید قطعات با سرعت بالایی بیشتر می شود. بطور مثال اگر ابزاری که گیربکس تیبا را تولید می کند، بدون پوشش باشد بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ گیربکس را تولید می کند اما زمانی که این ابزار پوشش دهی می شود، تولید گیربکس به هزار و ۸۰۰ مورد می رسد که میان ۶ تا ۷ برابر راندمان تولید را بالا برده و طول عمر قطعه را بین ۴ تا ۵ برابر می افزاید.
دومین محصول استراتژیکی که در نمایشگاه نانو ۱۴۰۳ از آن رونمایی گردید، «کاتالیست گوگردزدایی اکسایشی از سوخت سنگین (مازوت)» نام دارد. ترکیبات گوگرددار موجود در برش های نفتی در صنایع پالایشگاهی و نفتی از با اهمیت ترین آلاینده های نفتی محسوب می شوند. روش گوگردزایی اکسایشی، روشی موثر در حذف ترکیبات گوگردی موجود در برش های مختلف نفتی به شمار می آید. دانش فنی تولید این نوع کاتالیست ها برای اولین بار در ایران بصورت یک کاتالیست هتروژن توسعه داده شده است.
با توجه به حجم زیاد سوخت مازوت انبار شده در کشور و معضل تامین سوخت کم گوگرد مناسب برای مصارف مرتبط همچون سوخت کشتیرانی و همین طور مشکلات آلودگی های زیست محیطی حاصل از سوختن مازوت با گوگرد بالا، کاتالیست اکسایشی تولید شده با عملکرد بالا می تواند کمک بزرگی برای تامین سوخت کم گوگرد برای صنعت کشتیرانی و کاهش آلودگی های زیست محیطی باشد و امکان تجاری سازی آن نیز در پالایشگاه ها و … وجود دارد. این کاتالیست به عنوان یک محصول راهبردی شناخته می شود چونکه برخلاف کاتالیست های مایعی که هم اکنون استفاده می شود و یکبار مصرف بوده لطمه های محیط زیستی دارد، لطمه کمتری به وجود می آورد.
تشخیص سریع پارکینسون بوسیله بزاق دهان
در نمایشگاه نانو ۱۴۰۳ غرفه های دانشگاهی نیز حضور داشتند و در آن دستاوردها و طرح های پژوهشی پژوهشگران دانشگاهی ارائه شده بود. یک تیم تحقیقاتی در دانشگاه تربیت مدرس موفق به ساخت نانوزیست سنسور رنگ سنجی تشخیص فوری پارکینسون شده اند که در آن از نانوذرات طلای تشخیص دهنده نشانگر زیستی بیماری در بزاق افراد بیمار یا مشکوک به پارکینسون استفاده می شود. بیماری پارکینسون شایع ترین اختلال حرکتی-عصبی بوده و هیچ درمان موثری برای آن وجود ندارد.
در حال حاضر تشخیص این بیماری عمدتا مبتنی بر مشاهدات پزشکی و نیز برخی تصویربرداری های تهاجمی و گرانقیمت است. توسعه یک سنسور زیستی برای تشخیص اولیه این بیماری می تواند فرصتی برای شروع درمان بیماری پیش از مرگ وسیع نورون ها باشد. تشخیص تکمیلی و تاییدی بیماری (در کنار علایم بالینی) با روش ساده و سریع، عدم نیاز به تجهیزات گران قیمت، نمونه گیری غیرتهاجمی و حساسیت و دقت بالا از مزیت های رقابتی این محصول محسوب می شود.
کلام آخر
در این گزارش تنها به بخش کوچکی از دستاوردهای فناوران و پژوهشگران کشور در عرصه نانو اشاره شد اما همین دستاوردها یا در سطح جهانی رقبا را کنار زده اند و یا راه حل محققان دانشگاهی و یا بومی سازی برخی محصولات راهبردی، توانسته نام ایران را بر صدر این فناوری بنشاند و باید اذعان کرد که صدای بلند و رسای پیشرفت نانو فناوری ایران از دالان های پانزدهمین نمایشگاه نانو شنیده شد. آمارها هم گواه بر این ادعاست بطوریکه هم اکنون محصولات نانوی ایران به ۴۹ کشور در ۵ قاره صادر می شود که حدود ۶۰ درصد صادرات نانو ایران به کشورهایی چون عراق، سوریه، هند، چین و ترکیه اختصاص دارد.
براساس گزارش ستاد نانو، ایران رتبه پنجم جهان را باتوجه به تعداد مقالات پخش شده در پایگاه وب آوساینس دارد و فروش شرکت های دانش بنیان فعال دراین خصوص طی بازه زمانی ۴ ساله، ۵۰ برابر بالا رفته است. همین طور سهم صادرات از بازار نانو در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱، رشد ۱۱۰ درصدی داشته بطوریکه این سهم در ۱۴۰۱ به میزان ۶۹ میلیون دلار و در ۱۴۰۲ به ۱۴۵ میلیون دلار رسیده است.
