به گزارش خط رند ۹۱۲ دانشگاه های کشور چند سالی است در سپهر دانش بنیانی پای گذاشته اند و حرکت در راه تولید دانش مبتنی بر ثروت آفرینی و کارآفرینی نشان داده است دانشگاه های ایران رشد قابل توجهی در این راه داشته اند.
خبرگزاری مهر – گروه دانش و فناوری: ورود به قرن جدید الزامات خویش را می طلبد و ازاین رو نیاز است هر چه بیشتر به ابزارهای نوین تولید علم و دانش و نسل جدید از علم و فناوری دست یافت. حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات خود در ابتدای سال ۱۴۰۱ با تاکید بر این حقیقت که دستیابی به پیشرفت عادلانه در اقتصاد و حل مشکل فقر فقط از مسیر تقویت تولید دانش بنیان می گذرد، گفتند: تعداد شرکتهای دانش بنیان باید افزایش یابد. این مورد که رهبر انقلاب اسلامی تا به این اندازه بر مبحث شعار سال ۱۴۰۱ بر «تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرینی» تاکید دارند، نشان دهنده اهمیت روزافزون ثروت آفرینی از دانش است. همانطور که ایشان تاکید کردند تنها راه رسیدن به رشد اقتصادی، حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان است. رهبر انقلاب، افزودند: منظور از اقتصاد دانش بنیان، نگاه علمی و فناورانه به تولید در همه عرصه ها است که نتیجه آن، کاهش هزینه های تولید، افزایش بهره وری، ارتقای کیفیت محصولات، رقابت پذیر شدن تولیدات در بازارهای جهانی و کاهش قیمت تمام شده محصولات در داخل خواهد بود. در سال جدید برای پاسخ به نیازهای کشور، تعداد شرکتهای دانش بنیان باید دو برابر شود. هم اکنون تعداد ۶ هزار و ۶۰۸ شرکت دانش بنیان تأیید شده در کشور وجود دارد که از این میان بیشترین تعداد در ارتباط با فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم افزارهای کامپیوتری و کمترین تعداد در ارتباط با صنایع فرهنگی، خلاق و علوم انسانی و اجتماعی است. برپایه ماده ۴۳ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (مصوب ۱۳۹۳) دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی (دولتی و غیردولتی) مجازند با ایجاد و مشارکت در شرکتهای دانش بنیان که حداکثر ۴۹ درصد سهام آن متعلق به دانشگاه ها، مؤسسات پژوهشی و دیگر واحدهای دولتی و مابقی سهام متعلق به اعضای هیأت علمی و دانشجویان و سایر سهامداران بخش خصوصی است، نتایج تحقیقات اعضای هیأت علمی و دانشجویان خویش را تجاری سازی کنند. در سالهای اخیر رتبه بندی های جهانی دانشگاه های دنیا را برپایه شاخصهای گوناگونی از جمله، آموزش، پژوهش، میزان اعضای هیأت علمی و دانشجو و همینطور فناوری و استنادات علمی رتبه بندی کرده اند اما در این میان برخی شاخص ها همچون اشتغال فارغ التحصیلان، کارآفرینی، میزان درآمد از صنعت، می تواند شاخصهای مناسبی برای ارزیابی فعالیت دانشگاه ها در حیطه دانش بنیانی باشد. هم اکنون دانشگاه ها از شاخص تعیین شده و مشخصی در کشور به منظور ارزیابی بر مبنای تعداد شرکت و یا مراکز رشد بهره نمی گیرند و اطلاعات کامل و جامعی از این منظر وجود ندارد که چه تعداد از اعضای هیأت علمی دانشگاه ها در شرکتهای دانش بنیان عضویت دارند. از این منظر رتبه بندی های رایج، شاخص هایی مانند اشتغال فارغ التحصیلان، کارآفرینی، میزان درآمد پژوهشی از صنعت را درنظر گرفته اند تا جایگاه دانشگاه های ایرانی در سپهر دانش بنیانی مشخص شود. با عنایت به شعار سال بعنوان «تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرینی»، بررسی میزان کارآفرین بودن دانشگاه ها و همینطور استخدام فارغ التحصیلان نشان داده است که تا چه اندازه حرکت دانشگاه ها در راه اشتغال آفرینی از علم و دانش صحیح است. به عبارت دیگر رتبه های برتر کارآفرینی نشان داده است که کیفیت دانشگاه بگونه ای است که فارغ التحصیلان آن توانسته اند از این دانش در امر اشتغال بهره بگیرند.رتبه بندی EduRank.org و شاخص کارآفرینیرتبه بندی جهانی EduRank تعداد ۱۴ هزار دانشگاه از ۱۸۳ کشور دنیا را با سه شاخص عملکرد پژوهشی (وزن ۴۵ درصد)، شهرت غیر دانشگاهی (وزن ۴۵ درصد) و نمره فارغ التحصیلان (وزن ۱۰ درصد) رده بندی می کند. رتبه بندی جهانی EduRank بهترین دانشگاه های جهان که بر مبنای عملکرد تحقیقاتی آنها در زمینه کارآفرینی رتبه بندی شده اند را منتشر نموده است. بر این اساس دانشگاه هاروارد از آمریکا در شاخص «کارآفرینی» شماره ۱ در جهان، شماره ۱ در آمریکای شمالی و شماره ۱ در ایالات متحده است. بعد از آن دانشگاه ایندیانا – بلومینگتون از آمریکا و دانشگاه جونکوپینگ از سوئد در رده های دوم و سوم هستند. بهترین دانشگاه ها برای کارآفرینی در آسیا هم بر مبنای ۱۲۱ هزار استناد دریافت شده توسط ۱۳۲ دانشگاه در آسیا نشان داده است که چهار دانشگاه ایرانی در این میان قرار دارند. بهترین دانشگاه آسیا در این شاخص دانشگاه ملی سنگاپور است که دارای رتبه یک آسیا و رتبه ۲۱ جهانی است.دانشگاه های ایرانی در جمع بهترین دانشگاه ها برای کارآفرینی در آسیادانشگاهرتبه کشوریرتبه در آسیارتبه جهانیدانشگاه تهران۱رتبه دوم آسیارتبه ۱۰۷ جهانیدانشگاه آزاد اسلامی۲رتبه هفتم آسیارتبه ۱۷۴ جهانیدانشگاه شیراز۳رتبه ۴۹ آسیارتبه ۶۰۳ جهانیدانشگاه بوعلی سینا۴رتبه ۵۹ آسیارتبه ۶۷۶ جهانیدانشگاه تربیت مدرس۵رتبه ۶۶ آسیارتبه ۷۱۲ جهانیدانشگاه رازی کرمانشاه۶رتبه ۷۳ آسیارتبه ۷۳۲ جهانیرتبه بندی تایمز و شاخص درآمد از صنعت (انتقال دانش)اما یکی از مهم ترین رتبه بندی های جهان که شاخص درآمد از صنعت (انتقال دانش) را در رده بندی دانشگاه ها درنظر می گیرد، رتبه بندی تایمز (timeshighereducation) است. رتبه بندی تایمز در آخرین نسخه خود بیشتر از ۱۶۰۰ دانشگاه مختلف در ۹۹ کشور و منطقه را مورد ارزیابی قرار داده است. در رتبه بندی جهانی تایمز دانشگاه آکسفورد مقام اول دنیا را به دست آورده است. از ایران تعداد ۶۲ دانشگاه در این رتبه بندی حضور دارند که از این تعداد ۵۸ دانشگاه دارای رتبه و ۴ دانشگاه بدون رتبه گزارش شده اند. در شاخص درآمد از صنعت (انتقال دانش) میتوان وضعیت دانشگاه های ایرانی را در هر یک از شاخه های علمی مشاهده کرد. دانشگاه اول در موضوعرتبه جهانیامتیاز شاخص درآمد از صنعت (انتقال دانش)موضوعدانشگاه صنعتی شریف۴۰۱–۵۰۰امتیاز ۹۴.۵بازرگانی و مدیریت / مهندسی شیمی / شیمی / مهندسی عمران / علوم کامپیوتر / اقتصاد / الکترونیک و مهندسی برق / مهندسی / فلسفه تکنولوژی / فیزیک و ستاره شناسی / ریاضیات / مهندسی هوافضادانشگاه شهید چمران اهواز۱۰۰۱–۱۲۰۰امتیاز ۹۲.۲حسابداری و مالی / کشاورزی و جنگلداری / دیرینه شناسی / معماری / هنر و طراحی / علوم زیستی / علوم ارتباطات / آموزش / جغرافی / زمین شناسی، محیط زیست، علوم دریایی / زبان، ادبیات، زبان شناسی / حقوق / علوم سیاسی و روابط بین المللی / علوم ورزشی / جامعه شناسی / روانشناسیدانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی۶۰۱–۸۰۰امتیاز ۵۰.۹پزشکی و دندانپزشکی / علوم سلامت۵۸ دانشگاه ایرانی حاضر در رتبه بندی تایمز ۲۰۲۲ بر مبنای شاخص درآمد از صنعت (انتقال دانش)دانشگاهرتبه کشوری / امتیاز / رتبه جهانیدانشگاهرتبه کشوری / امتیاز / رتبه جهانیدانشگاهرتبه کشوری / امتیاز / رتبه جهانیدانشگاه صنعتی شریف۱/ امتیاز ۹۴.۵/ ۴۰۱–۵۰۰دانشگاه شهید چمران اهوازرتبه ۲/ امتیاز ۹۲.۲/ ۱۰۰۱–۱۲۰۰دانشگاه علم و صنعت ایرانرتبه ۳/ امتیاز ۹۰.۷/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه صنعتی اصفهانرتبه ۴/ امتیاز ۷۹.۹/ ۸۰۱–۱۰۰۰دانشگاه صنعتی امیرکبیررتبه ۵/ امتیاز ۷۳.۳/ ۵۰۱–۶۰۰دانشگاه صنعتی سهندرتبه ۶/ امتیاز ۵۲.۴/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجاییرتبه ۷/ امتیاز ۵۱.۲/ ۱۲۰۱+دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتیرتبه ۸/ امتیاز ۵۰.۹/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه شهیدبهشتیرتبه ۹/ امتیاز ۵۰.۴/ ۸۰۱–۱۰۰۰دانشگاه شیرازرتبه ۱۰/ امتیاز ۴۴.۴/ ۸۰۱–۱۰۰۰دانشگاه علوم پزشکی ارومیهرتبه ۱۱/ امتیاز ۴۳.۴/ ۵۰۱–۶۰۰دانشگاه فردوسی مشهدرتبه ۱۲/ امتیاز ۴۲.۴/ ۱۰۰۱–۱۲۰۰دانشگاه علوم پزشکی تهرانرتبه ۱۳/ امتیاز ۴۲.۱/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسیرتبه ۱۴/ امتیاز ۴۲.۰/ ۱۰۰۱–۱۲۰۰دانشگاه علوم پزشکی کرمانرتبه ۱۵/ امتیاز ۴۱.۷/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعیرتبه ۱۶/ امتیاز ۴۱.۴/ ۱۰۰۱–۱۲۰۰دانشگاه علوم پزشکی مازندرانرتبه ۱۷/ امتیاز ۴۰.۹/ ۳۵۱–۴۰۰دانشگاه علوم پزشکی ایرانرتبه ۱۸/ امتیاز ۴۰.۸/ ۵۰۱–۶۰۰دانشگاه تبریزرتبه ۱۹/ امتیاز ۴۰.۶/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه صنعتی شیرازرتبه ۲۰/ امتیاز ۴۰.۵/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه ارومیهرتبه ۲۱/ امتیاز ۴۰.۰/ ۱۰۰۱–۱۲۰۰دانشگاه شهید باهنر کرمانرتبه ۲۲/ امتیاز ۳۹.۵/ ۱۲۰۱+دانشگاه کردستانرتبه ۲۳/ امتیاز ۳۸.۹/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه یاسوجرتبه ۲۴/ امتیاز ۳۸.۰/ ۸۰۱–۱۰۰۰دانشگاه مازندرانرتبه ۲۵/ امتیاز ۳۷.۸/ ۱۰۰۱–۱۲۰۰دانشگاه گیلانرتبه ۲۶/ امتیاز ۳۷.۴/ ۱۰۰۱–۱۲۰۰دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابلرتبه ۲۷/ امتیاز ۳۷.۲/ ۳۵۱–۴۰۰دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آبادرتبه ۲۸/ امتیاز ۳۷.۱/ ۵۰۱–۶۰۰دانشگاه الزهرارتبه ۲۹/ امتیاز ۳۶.۷/ ۱۲۰۱+دانشگاه شهید مدنی آذربایجانرتبه ۳۰/ امتیاز ۳۶.۷/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه کاشانرتبه ۳۱/ امتیاز ۳۶.۷/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه علوم پزشکی کردستانرتبه ۳۲/ امتیاز ۳۶.۴/ ۳۵۱–۴۰۰دانشگاه خلیج فارسرتبه ۳۳/ امتیاز ۳۶.۳/ ۱۲۰۱+دانشگاه دامغانرتبه ۳۴/ امتیاز ۳۶.۲/ ۱۲۰۱+دانشگاه یزدرتبه ۳۵/ امتیاز ۳۶.۲/ ۱۲۰۱+دانشگاه اراکرتبه ۳۶/ امتیاز ۳۶.۰/ ۱۲۰۱+دانشگاه خوارزمیرتبه ۳۷/ امتیاز ۳۶.۰/ ۱۲۰۱+دانشگاه علوم پزشکی اصفهانرتبه ۳۸/ امتیاز ۳۵.۹/ ۸۰۱–۱۰۰۰دانشگاه شهرکردرتبه ۳۹/ امتیاز ۳۵.۹/ ۱۰۰۱–۱۲۰۰دانشگاه سیستان و بلوچستانرتبه ۴۰/ امتیاز ۳۵.۹/ ۱۲۰۱+دانشگاه بوعلی سینا همدانرتبه ۴۱/ امتیاز ۳۵.۸/ ۱۲۰۱+دانشگاه حکیم سبزواریرتبه ۴۲/ امتیاز ۳۵.۷/ ۱۲۰۱+دانشگاه محقق اردبیلیرتبه ۴۳/ امتیاز ۳۵.۶/ ۵۰۱–۶۰۰دانشگاه صنعتی شاهرودرتبه ۴۴/ امتیاز ۳۵.۶/ ۱۰۰۱–۱۲۰۰دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهوازرتبه ۴۵/ امتیاز ۳۵.۵/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه رازی کرمانشاهرتبه ۴۶/ امتیاز ۳۵.۴/ ۱۲۰۱+دانشگاه علوم پزشکی کاشانرتبه ۴۷/ امتیاز ۳۵.۳/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه بیرجندرتبه ۴۸/ امتیاز ۳۵.۲/ ۱۲۰۱+دانشگاه لرستانرتبه ۴۹/ امتیاز ۳۵.۰/ ۱۰۰۱–۱۲۰۰دانشگاه علوم پزشکی تبریزرتبه ۵۰/ امتیاز ۳۴.۹/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه مراغهرتبه ۵۱/ امتیاز ۳۴.۸/ ۸۰۱–۱۰۰۰دانشگاه علوم پزشکی مشهدرتبه ۵۲/ امتیاز ۳۴.۸/ ۶۰۱–۸۰۰دانشگاه سمنانرتبه ۵۳/ امتیاز ۳۴.۸/ ۱۰۰۱–۱۲۰۰دانشگاه علوم پزشکی سمنانرتبه ۵۴/ امتیاز ۳۴.۸/ ۱۲۰۱+دانشگاه شاهدرتبه ۵۵/ امتیاز ۳۴.۸/ ۱۲۰۱+دانشگاه علوم پزشکی شیرازرتبه ۵۶/ امتیاز ۳۴.۸/ ۸۰۱–۱۰۰۰دانشگاه تهرانرتبه ۵۷/ امتیاز ۳۴.۸/ ۸۰۱–۱۰۰۰دانشگاه علوم پزشکی زنجانرتبه ۵۸/ امتیاز ۳۴.۸/ ۱۰۰۱–۱۲۰۰رتبه بندی بین المللی کیواس و اشتغال دانش بنیاننظام رتبه بندی بین المللی کیواس هر ساله رتبه بندی اشتغال فارغ التحصیلان را منتشر می کند. این رتبه بندی نشان داده است فارغ التحصیلان کدام دانشگاه توانسته اند شغل پیدا کنند و برای کسب شغل به دانش آموختگان خود کمک کنند. روش شناسی رتبه بندی استخدام فارغ التحصیلان کیو اس بر مبنای ۵ شاخص نظرسنجی کارفرمایان (وزن ۳۰ درصد)، خروجی فارغ التحصیلان (وزن ۲۵ درصد)، مشارکت با کارفرمایان نسبت به اعضای هیئت علمی (وزن ۲۵ درصد)، مشارکت کارفرما / دانشجو (وزن ۱۰ درصد)، نسبت استخدام فارغ التحصیلان (وزن ۱۰ درصد) صورت می گیرد. ایجاد شرکت دانش بنیان به کمک اعضای هیأت علمی و فارغ التحصیلان در این شاخص بعنوان یکی از امتیازات فرعی درنظر گرفته می شود. دانشگاه اول رتبه بندی سال ۲۰۲۲ انستیتو فناوری ماساچوست MIT از آمریکا است و از جمهوری اسلامی ایران سه دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران در بازه ۳۰۱ – ۵۰۰ این رتبه بندی قرار دارند.
رتبه بندی U-Multirank و جایگاه دانشگاه های ایرانی در شاخص انتقال دانشنظام رتبه بندی U-Multirank با نگاهی چندبعدی آموزش و یادگیری، پژوهش، انتقال دانش، جهت گیری بین المللی و موقعیت داخلی مؤسسات آموزش عالی را رتبه بندی می کند. شاخص انتقال دانش در این رتبه بندی شامل زیرشاخص های زیر است: درآمد از منابع خصوصی: درصد درآمدهای تحقیقاتی خارجی (شامل سازمان های غیرانتفاعی) که از منابع خصوصی حاصل می شود. درآمدهای پژوهشی و درآمدهای انتقال دانش از منابع خصوصی (شامل سازمان های غیرانتفاعی). درصدی از کل درآمدهای دانشگاه که از فعالیتهای عرضه دوره های آموزشی و توسعه حرفه ای مستمر به دست می آید. انتشارات مشترک با شرکای صنعتی: درصد انتشارات تحقیقاتی وابسته به یک شرکت تجاری انتفاعی یا واحد تحقیق و توسعه بخش خصوصی. تعداد اختراعات اختصاص داده شده به مخترعین شاغل در دانشگاه به ازای هر ۱۰۰۰ دانشجو. درصد تعداد اختراعات اختصاص داده شده به مخترعین شاغل در دانشگاه با همکاری حداقل یک متقاضی از صنعت. شرکتهای ناشی از انتقال دانش: تعداد شرکت هایی که بر مبنای ترتیبات انتقال دانش رسمی بین دانشگاه و شرکت بوجود آمده اند به ازای هر یک هزار هیأت علمی. تعداد شرکتهای تازه تأسیس توسط فارغ التحصیلان به ازای هر یک هزار فارغ التحصیل. انتشارات ذکر شده در اختراعات: درصد انتشارات تحقیقاتی این بخش ذکر شده در لیست مرجع پتنت های بین المللی. درصد رساله های کارشناسی که با همکاری سازمان های خصوصی (شرکت ها / سایر سازمان های خارجی) انجام شده است. درصد رساله های کارشناسی ارشد انجام شده با همکاری سازمان های خصوصی (شرکت ها / سازمان های خارجی دیگر). این رتبه بندی دانشگاه ها را بر مبنای قاره دسته بندی کرده است و در بخش آسیا از میان ۴۱۶ دانشگاه ۳۰ دانشگاه از ایران در رتبه بندی حضور دارند. دانشگاه ناگویا ژاپن برترین دانشگاه این منطقه است و دارای رتبه ۴۳ جهانی است.رتبه بندی U-Multirank: مقایسه دانشگاه های ایرانی در شاخص انتقال دانشترتیبدانشگاه رتبه در آسیاترتیبدانشگاه رتبه در آسیا۱دانشگاه فردوسی مشهد۹۳۱۶دانشگاه علم و صنعت ایران۳۵۳۲دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی۱۴۸۱۷دانشگاه علوم پزشکی اصفهان۳۵۴۳دانشگاه الزهرا۱۹۷۱۸دانشگاه صنعتی اصفهان۳۵۵۴دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد۲۱۲۱۹دانشگاه اصفهان۳۵۶۵دانشگاه تربیت مدرس۲۱۳۲۰دانشگاه پیام نور۳۶۴۶دانشگاه کردستان۲۱۶۲۱دانشگاه سمنان۳۷۲۷دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان۲۳۱۲۲دانشگاه شهید باهنر کرمان۳۷۴۸دانشگاه تهران۲۶۶۲۳دانشگاه شهید بهشتی۳۷۵۹دانشگاه یزد۲۸۹۲۴دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی۳۷۶۱۰دانشگاه علوم پزشکی مشهد۳۲۴۲۵دانشگاه صنعتی شریف۳۷۸۱۱دانشگاه صنعتی امیرکبیر۳۴۰۲۶دانشگاه شیراز۳۷۹۱۲دانشگاه آزاد اسلامی۳۴۲۲۷دانشگاه علوم پزشکی تبریز۳۸۱۱۳دانشگاه بوعلی سینا۳۴۵۲۸دانشگاه تبریز۳۸۲۱۴دانشگاه گیلان۳۴۹۲۹دانشگاه علوم پزشکی تهران۳۸۳۱۵دانشگاه علوم پزشکی ایران۳۵۲۳۰دانشگاه ارومیه۳۸۵به گزارش خط رند ۹۱۲ به نقل از مهر، بررسی شاخصهای مختلف در رتبه بندی های جهانی نشان داده است که اکثریت رتبه بندی ها هنوز بر شاخصهای آموزش، پژوهش و استنادات تاکید دارند اما در این میان با ظهور نسل سوم دانشگاه ها و بیشتر شدن اعتقاد به کارآفرینی و ناکافی بودن مقاله و آموزش، مبحث کسب ثروت از دانش اهمیت بیشتری پیدا کرده است. همانطور که رهبر انقلاب اسلامی بر نگاه علمی و فناورانه به تولید در همه عرصه ها تاکید کرده اند باید به این مورد هم دقت کرد که ایشان یادآور شدند شرکتهای دانش بنیان باید شاخص پیشرفت در هر بخش و شاخصی برای ارزیابی مسؤلان آن وزارت خانه و دستگاه باشند ازاین رو مسئولیت دانشگاه ها و مراکز علمی و آموزشی کشور بیشتر از پیش سنگین شده است.
