به گزارش خط رند ۹۱۲ رئیس جهاددانشگاهی با رمزگشایی از موانع تولید طرحهای فناورانه جهاد اظهار داشت: در بعضی وزارت خانه ها انگیزه برای ساخت داخل نیست؛ شیطنت هایی هم وجود دارد که خرید خارجی را در اولویت قرار می دهد.
خبرگزاری مهر -گروه دانش و فناوری؛ میترا سعیدی کیا: شورایعالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۵۹ جهاددانشگاهی را با هدف گسترش تحقیقات و شکوفایی استعدادها در سطح جامعه برای رسیدن به خود اتکایی، توسعه امور فرهنگی با همکاری حوزه و دانشگاه و گسترش طرح های کاربردی راه اندازی نمود.
جهاددانشگاهی هم با تاکید بر دانش و توانمندی پژوهشگران خود توانسته بر مبنای نیاز کشور به حوزه های پزشکی، فنی، مهندسی و علوم پایه، علوم انسانی، اجتماعی و هنر، کشاورزی و منابع طبیعی ورود پیدا کند.
همچنین این نهاد با هدف توسعه فناوری و رفع نیازهای فناورانه کشور در استانهای مختلف توانسته دستاوردهایی را به ثمر برساند؛ با عنایت به نقش جهاددانشگاهی در علم و فناوری کشور و در آستانه چهل و یکمین سالگرد این نهاد در صدد بر آمدیم تا گفتگویی با دکتر حمید رضا طیبی، رئیس جهاددانشگاهی در مورد موانع تولید دانش بنیان، عرضه راهکارهایی برای مانع زدایی، درخواستهای علمی و فناورانه از رئیس جمهور و همینطور آخرین وضعیت دستاوردهای جهاد دانشگاهی در جهت تأمین نیازهای کشور داشته باشیم.
مشروح گفتگوی خبرنگار مهر با رئیس جهاددانشگاهی به شرح زیر است؛
*طی یک دهه اخیر مبحث تولید دانش بنیان و اتکا به توان محققان کشور به موضوعی مهم تبدیل گشته است. در این زمان شرکتهای بر پایه دانش رشد بیشتری پیدا کرده اند و یکی از مأموریتهایشان حرکت در راه ساخته شده است اما در این راه همچنان با موانعی روبرو می شوند. شما مهم ترین عواملی که سد راه تولید دانش بنیان می شود را در چه می دانید؟
مدیران ذینفع؛ یکی از اشکالات و موانع کشور ما برای تولید دانش بنیان این است که خیلی از مدیران ذینفع هستند بعضاً مشاهده می نماییم مدیری اگر مقرر است واردات و یا حتی تولیدات داشته باشد خودش یا بستگانش را ذینع در واردات و تولید می داند. این کار غلطی است؛ مدیران نباید ذینع تصمیمات خودشان باشد.
آقا زادگی؛ از طرفی آقازادگی در سیستم دولتی ما رسم است؛ این آقازادگی در دولت چین هم وجود دارد اما آقازاده های این کشور برای تولید، صاحب فناوری شدن و صادرات به خارج از چین رانت می گیرند؛ اگر خارج از این باشد با آنها برخورد قانونی می شود. این نشان داده است رانت دادن هم به آقازاده ها در چین به صورت مشخص شده است که در جهت تولید و صادرات باشد نه رانت در واردات و استفاده مفت از گاز کشور در پتروشیمی، گاز، فولاد و….
عدم شفافیت در مناقصات؛ مانع دیگر هم عدم شفافیت در مناقصات است؛ برگزاری مناقصات و واگذاران آن باید شفاف و مشخص شده باشند. هر کسی فعالیت اقتصادی در کشور انجام می دهد باید فعالیت صریحی داشته باشد و مالیات پرداخت کند.
قیمت گذاری دستوری توسط دولت؛ قیمت گذاری دستوری توسط دولت بسیاری از سرمایه گذاری ها را با مشکل مواجه کرده و این یکی از موانع جدی تولید دانش بنیان محسوب می شود. ترس از افزایش ناگهانی قیمت و تورم ناگهانی، کشور را به هم می ریزد که همه اینها ناشی از قیمتهای دستوری است؛ وقتی نرخ ارز و … دستوری باشد هر کاری در رابطه با آن فساد دارد. این قیمت گذاری دستوری سبب شده در این میان سهامدارانی، ارز کشور را با قیمت آزاد بفروشند تا به سود کلان دست بیابند اما این سود را صرف توسعه کشور نمی کنند.
عدم وجود آزمایشگاه مرجع؛ از طرفی داشتن آزمایشگاه مرجع مناسب که تاییدیه محصول دانش بنیان را اعطا کند تا کارفرما بدون دردسر و اطمینان کامل محصول را بخرد یکی از موانعست ازاین رو باید مجهز به چنین آزمایشگاهی شویم.
عدم تعریف درست از اقتصاد مقیاس؛ یکی از موانع دیگر بر سر دانش بنیان ها این است که در کشور ما اقتصاد مقیاس به درستی تعریف نشده و بالاخره نمی دانیم بزرگ زیباست یا کوچک زیباست! در صورتیکه هر کدام در جای خودشان زیبا هستند. باید این تکلیف را مشخص نماییم که صنایع تا چه حد بزرگ شوند در چه زنجیره تامینی قرار بگیرند تا بر مبنای آن ببینیم به چه میزان تحقیق و توسعه نیاز دارند و در این حال هم مجموعه های کوچک و متوسط خودشان را با تحقیق و توسعه به روز کنند.
عارضه یابی نظام علم و فناوری؛ کار دیگری که دولت باید انجام دهد این است که نظام علم و فناوری را عارضه یابی کند. این نظامی که حالا داریم معیوب است؛ باید با عارضه یابی مشخص نماییم که نظام علمی و فناوری در کشور شامل چه اجزایی هستند؟ سیاستگذار عالی برنامه ریز اجرایی مجریان و حامیان مالی و حامیان قانونی و ناظرین شامل چه کسانی می شود؟
عدم داشتن اسناد علمی در حوزه های اقتصادی؛ پس از عارضه یابی، تعیین اولویت های علم و فناوری، تدوین نقشه های جانبی توسعه علم و فناوری که بدنه اقتصاد کشور را تشکیل می دهد ضروری است؛ این اسناد می تواند دولت را موظف به اجرا کند؛ سندهایی در ارتباط با برق، انرژی های تجدید پذیر، حمل و نقل ریلی، کانی های فلزی و غیر فلزی، نفت، هوا و فضا، گیاهان دارویی، سلول بنیادی و … که بدنه اقتصادی کشور را می سازند.
عدم وجود تقسیم کاری مناسب در بدنه دولت؛ در هر صورت باید وظایف اجزای مختلف کشور را تعریف کنیم؛ حالا این اقدامات به صورت روان در کشور انجام نمی گیرد چونکه در خود بدنه دولت تقسیم کاری وجود ندارد؛ حالا می بینیم که معاونت علمی و فناوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت وظایف مشخصی ندارند؛ بدون این که وظایف آنها مشخص باشد هر کدام به یک سمت می روند و هر کدام هم مدعی توسعه علم و فناوری هستند.
عدم تعریف درست از پیشران های توسعه اقتصادی؛ ما هنوز از اول انقلاب تا به امروز تعیین تکلیف نکرده ایم که این پیشران ها چه باشد؟ چه تولید نماییم و… اینها همگی از موانع تولید دانش بنیان هستند که باید رفع شوند.
این موانعی که به آنها اشاره کردم، چیزهای عجیب و غریبی نیستند. ما باید تعیین نماییم می خواهیم چه کاری انجام دهیم تا بر اساس آن، برنامه ریزی دراز مدتی انجام دهیم؛ می بایست افراد کاربلد را برای اجرای پروژه های بزرگ مشخص نماییم که این افراد با موانع آشنایی دارند.
گام اولی که باید برداریم این است که بدانیم پیشران های توسعه اقتصادی ما چه هستند؛ ازاین رو برای مانع زدایی در تولید دانش بنیان، باید پیشران هایی را مشخص کنیم؛ همینطور باید این پیشران ها را در چارچوب برنامه هفتم توسعه کشور به سمت جهش اقتصادی سوق دهیم؛ چونکه حالا کشور در وضعیتی است که احتیاج به جهش اقتصادی دارد.
*فناوری چگونه می تواند به جهش اقتصادی برای کشور کمک کند؟
به صورت کلی، جهش اقتصادی، احتیاج به تعریف حداقل ۲۰ مگاپروژه دارد که اجرای هر یک از آنها می تواند تحول اقتصادی ایجاد کند؛ نیازهای اصلی برای تعریف این ۲۰ مگا پروژه که به جهش اقتصادی منتهی می شود «فناوری»، «نیروی انسانی» و «منابع مالی» هستند؛ البته اولویت های دیگری هم وجود دارد اما مهم ترین ها همین ۳ مورد هستند.
در خصوص «فناوری» بعنوان یکی از الزامات جهش اقتصادی و رفع موانع تولید میتوان چنین اظهار داشت که ما باید گروهی را برای مشخص کردن توان فناورانه کشور تعیین کنیم؛ این گروه می تواند مشخص نماید که بر پایه فناوری چه در دست داریم؟ چه فناوری ای باید به دست بیاوریم؟ و چه کسانی این دانش و فناوری را باید به دست بیاورند؟ لازم است که به صورت مأموریت محور تولید «فناوری» و انتقال آن… تعریف شود. این گروه می تواند تعیین کند هر جا که لازم باشد به بازار خارجی رجوع نماییم و این بازار هم در مقابل انتقال فناوری باشد. نکته مهم در مورد فناوری این است که ما زمانی می توانیم اقتصاد دانش بنیان داشته باشیم که صاحب فناوری قابل رقابت باشیم.
«نیروهای انسانی» هم یکی دیگر از ارکان جهش اقتصادی و رفع موانع تولید هستند؛ شناسایی این نیروهای انسانی که دارای مدرک بوده ولی شاغل نیستند در جهش اقتصادی تأثیر گذار است چونکه میتوان با مهارت آموزی در این برنامه اقتصادی صاحب شغل شوند. حتی برای دانشگاه ها هم متناسب با نیاز فناوران می توانیم در سرفصل (سیلابس) درسی هم تغییرات لازم را اعمال نماییم تا برای تولید فناوری به صورت مأموریت محور در دانشگاه ها پیش برویم. این اقدامات و برنامه ریزی ها برای پیشرفت را کشورهایی همچون آلمان انجام داده اند و برنامه ای غیر قابل اجرا در کشور ما نیست.
اولویت دیگر برای پیشران اقتصادی مبتنی بر دانش هم منابع مالی است؛ ما در کشور منابع مالی خوبی داریم؛ مجموعه های سرمایه گذاری خصوصی و غیر دولتی فعال در کشور، یکی از این منابع مالی هستند. همینطور سودهای پر حاشیه سازمان و شرکتهای بزرگ مس، فولاد، پتروشیمی و.. هم می تواند به پروژه های بزرگ کشور تعلق داشته باشد.
البته که از طرفی سازمان ها و ستادهای بزرگ که منابع مالی دارند می توانند کمک کننده باشند تا پروژه های بزرگ پیش بروند. بانک و سازمانهای خصوصی هم منابع خوبی دارند و می توانند تأمین کننده های مالی خوبی به شمار بروند؛ همینطور اگر یارانه مناسبی در چارچوب فروش اوراق به مردم عرضه شود هم خیلی از این مردم پولشان را صرف پروژه های فناورانه می کنند؛ به شرطی که برای خرید و فروش ارز و سکه و هر اقدامی که سفته دارد مالیات وضع نماییم تا آنها بتوانند سرمایه شان را برای خرید اوراق به بانک ها بسپارند.
یکی از طریق های دیگر هم می تواند سود حاصل از فروش نفت باشد که علاوه بر تأمین نیاز کشور، در چارچوب یارانه به مردم اعطا شود تا با جذب پول آنها هم مشکلات فناورانه را برطرف نماییم. لازمه این اقدام خودباوری دولت کارآمد، کاربلد و پاکدست است.
*بسیاری از مشکلات و موانعی که اشاره کردید در ارتباط با بدنه دولت می شود و راهکارهایی که در خصوص پیشران های کشور هستند هم به دولت باز می گردد. با توجه به این که رئیس جمهور می خواهد فعالیت خویش را بزودی آغاز کند شما بعنوان رئیس یک نهاد علمی و فناوری چه پیشنهاداتی برای تیم دولت بعدی دارید؟
در ابتدا لازم است که بدانیم در کدام یک از شرایط «استفاده از دستاوردهای محققان در شرایط تحریم» و «استفاده از این دستاوردها با هدف رفع تحریم» می خواهیم ادامه فعالیت بدهیم؛ بنظر می رسد رئیس جمهور جناب دکتر رئیسی می بایست در هر یک از دو این شرایط، کشوری الگو بسازد؛ این الگو شدن از بهره مند شدن از دستاوردهای محققان در شرایط تحریم و غیر تحریم نشات می گیرد.
پیشرفت با اتکا به محققان و پژوهشگران کشور؛ زمینه این الگو شدن را فراهم می سازد؛ من بعنوان کسی که عمرش را در خدمت پیشرفت و توسعه کشور گذاشته معتقدم که جناب رئیسی تا آنجا که امکان دارد تلاش در رفع تحریم داشته باشند تا یکی از موانع مهم حل شود. ولی شرط آن باید رعایت عزت، حکمت و مصلحت باشد.
به صورت کلی لازم است موانع پیش روی توسعه دانش بنیان کشور حل شود؛ چونکه در این راه احتیاج به ارتباط با خارج از کشور وجود دارد تا در چارچوب محصول، خدمات یا کسب دانش طراحی های پایه با خارج از کشور ارتباط داشته باشیم. این ارتباط هر چقدر با هزینه کمتری صورت گیرد سازنده و طراح یک محصول بر پایه اقتصاد دانش بنیان می تواند علاوه بر رقابت با خارجی ها از اقتصاد دنیا سهم بگیرد. در واقع کشور ما می تواند در اقتصاد کشورهای همسو مانند چین، ترکیه و… با همه مزایا رقابت کنند.
نکته دیگری که مهم می باشد این است که برای ساختن یک محصول می بایست هزینه ها به حداقل برسد که حالا با تحریم ها این هزینه زیاد است و با دور زدن تحریم هم خرید قطعه، لوازم و تجهیزات کارگاهی، وسایل آزمایشگاهی با مشکل مواجه می شود و هزینه های بانکی و حمل و نقل و … را به دنبال خواهد داشت.
دولت ما باید فوق العاده کارآمد، خودباور، کاربلد باشند و به انجام کارهای موفق علمی و فناورانه در همه عرصه ها بپردازند؛ کسی که وزیر می شود یا باید خودش مدیر باشد یا مسئولیت این کارهای بزرگ را برعهده بگیرد و یا مشاوران خیلی قوی در همین حوزه را داشته باشد که در مقابل شیطنت یک کارشناس که علاقه به خرید خارجی دارد یا برخلاف تولید داخل است بایستد.
مهم ترین نکته در عرصه جهش اقتصادی، این است که درب های کشور بی رویه به واردات باز و بسته نشود و بدانند چگونه کار کنند که کشور به پیشرفت برسد؛ این اقدامات همگی در کشورهای دیگر اجرایی شده است که چین و کره نمونه هایی از این کشورها هستند. در اصل دولت باید تصمیم بگیرد قصد پیشرفت دارد یا ندارد؛ این پیشرفت تحت شرایط تحریم است یا عدم تحریم!
همچنین سفارش من بر مبنای تجربه و مطالعه ای که انجام داده ام در ارتباط با کاهش هزینه های دولت این است که برای تولید فناوری های مورد نیازی که در کشور رقیب ندارند، تضمین خرید در نظر گرفته شود؛ در این صورت سرمایه گذار و تولید کننده صنعتی اطمینان از خرید با نرخ مناسب تولیداتش دارند.
*یکی از موانعی که به آن اشاره کردید عارضه یابی نظام علم و فناوری بود؛ در این خصوص چه سفارش ای به رئیس جمهور دارید؟
توصیه ما در این خصوص به رئیس جمهور این است که تقسیم بندی کار و شرح وظایف مشخص شود تا تولید علم با نگاه به آینده توسعه علم فناوری به سادگی تبدیل به ثروت باشد. مسئولیت را به عهده دانشگاه ها قرار دهیم که با جهش اقتصادی به رونق تولیدی برسند که رهبری هم به آن تاکید دارند.
برنامه ریزی که برای توسعه علم و فناوری می شود باید مبتنی بر برنامه جهش اقتصادی کشور باشد و هر یک با انجام مأموریت هایی به سمت این جهش پیش بروند.
*آیا جهاددانشگاهی بعنوان یکی از نهادهایی که بر پایه علم و فناوری نهادینه شده می تواند کمک حال دولت باشد و آیا خود شما اساساً برای برداشتن موانع کاری کرده اید؟
جهاددانشگاهی می تواند تولید فناوری های مورد نیاز و انتقال فناوری را بر عهده بگیرد و کمک حال دولت باشد. محققان جهاد توانسته اند طی دو الی سه سال گذشته ۴۱ طرح فناورانه را به ثمر برسانند. این طرح ها در حوزه های مختلفی هستند که بر مبنای نیاز کشور بوده و آماده عقد قرارداد با سرمایه گذاران هستند.
در آبان ماه سال ۹۷ وقتی در محضر رهبر انقلاب رسیدیم توانمندی های جهاددانشگاهی را عرضه کردیم که از جانب ایشان، مورد تایید و تشویق قرار گرفت. ما در این نشست به توانایی های جهاددانشگاهی و دستاوردهای فناورانه اشاره کردیم. رهبر انقلاب هم دستور دادند که مسؤلان و وزرا با جهاددانشگاهی ارتباط بگیرند و از توانمندی های آنها استفاده کنند. ایشان طی جلسه ای که با دو مسئول ارشد حکومتی داشتند به استفاده حداکثری از دستاوردهای جهاد در جهت حل مشکلات کشور تاکید نمودند و قرار شد بخشی از بودجه کشور را به رفع نیاز فناورانه اختصاص دهند.
ما از همان ابتدا ۳۱ طرح را در محضور رهبر انقلاب عرضه کردیم اما با بررسی توانمندی هایمان در جهاددانشگاهی در صدد برآمدیم که این تعداد را به ۴۱ پروژه تبدیل نماییم چونکه توانایی تولید آنرا داشتیم. فناوری هایی که تعریف کردیم بر مبنای شناخت ما از جامعه و نگاهی به فناوری های آینده در حوزه صنعت، کشاورزی و پزشکی بوده است.
از همان ابتدای سال ۹۸ برنامه ریزی های اجرای این طرح ها در جهاددانشگاهی آغاز شد؛ طرح ها در مجلس به تصویب رسید و قسط اول بودجه هم از شهریور اختصاص یافت. طبق همان جلسات، ۳۰ میلیون یورو با حمایت بیت رهبری به این طرح ها اختصاص یافت. ردیف طرح های فناورانه جهاددانشگاهی ۱ ساخت موتورهای هیدرولیکی درون چاهی حفاری ۲ کسب دانش فنی و تولید بخشی از مواد شیمیائی پرمصرف صنعت نفت و گاز ۳ طراحی و ساخت واحد قابل حمل تولید نشاسته حفاری با قابلیت تحمل دمائی زیاد ۴ تدوین دانش فنی استحصال نیکل و کبالت از منابع معدنی و غیر معدنی و اجرای واحد پایلوت ۵ تکمیل دانش فنی ساخت و تولید کریستالیزاتور صنایع فولاد و ریخته گری ۶ طراحی و ساخت سیستم کنترل دور موتور ۱۱ مگاوات ولتاژ متوسط ۷ تولید فلزات پلاتین، پالادیوم، ردیوم) بمنظور استفاده در تولید ۳۳۳ هزار عدد کاتالیست خودرو ( ۸ تکمیل دانش فنی و ساخت سیستم رانش یک دستگاه قطار ۷ واگنه مترو ۹ تولید صنعتی محصول میکروبی ازدیاد برداشت مخازن نفت ۱۰ ساخت ابرخازن الکتروشیمیائی ۱۱ تکمیل دانش فنی کربن اکتیو و افزایش ظرفیت خطوط تولید با ظرفیت ۲۳۳ تن در سال ۱۲ تکمیل دانش فنی و تولید پمپ های درون چاهی نفت(ESP ۱۳ دستیابی به دانش فنی تولید مبدل های کاتالیستی پایه فلزی ۱۴ دستیابی به فناوری و تولید مدیاهای منسوج فیلترهای صنعتی هوا ۱۵ دستیابی به دانش فنی و تولید مته های حفاریP ۱۶ دستیابی به دانش فنی راه اندازی نخستین پایلوت استحصال روی از منابع اکسیدی – سولفیدی ۱۷ تدوین دانش فنی و تولید پودر مورد نیاز خط تولید مونولیت سرامیکی کاتالیست خودرو ۱۸ تکمیل دانش فنی طراحی و ساخت سیستم الکترونیکی کنترل موتور خودرو(ECU ۱۹ کسب دانش فنی تبدیل آب شور همراه نفت به آب قابل پذیرش برای محیط زیست ۲۰ کسب دانش فنی و تولید ۳ حلقه کلاف دستگاه لوله مغزی سیار حفاری صنعت نفت و گاز ۲۱ تدوین دانش فنی ساخت مونولیت سرامیکی کاتالیست خودرو ۲۲ طراحی و ساخت سیستم نمکزدائی الکترواستاتیکی نفت به ظرفیت ۱۳ هزار بشکه ۲۳ تولید جنین منجمد برای اصلاح نژاد گاوهای شیری و گوشتی ۲۴ بومی سازی و تکمیل دانش فنی فرمون مبارزه با آفت کرم خراط در درختان آلو و گردو ۲۵ کسب دانش فنی و تولید زخم پوش ها (فومها) ۲۶ کسب دانش فنی و تولید زخم پوش هیدروفایبر ۲۷ کسب دانش فنی و تولید زخم پوش (مدیریت تست محصولات زخم پوش) ۲۸ دستیابی به دانش فنی و تولید نیمه صنعتی چهار مکمل ورزشی پر مصرف ۲۹ فرمولاسیون و تولید داروهای طبیعی جایگزین آنتی بیوتیکها در صنعت طیور ۳۰ طراحی و تولید کیت سنتز cDNA ۳۱ تکمیل دانش فنی تولید کیت حساسیت به شیمی درمانی برای کاهش هزینه های درمانی سرطان ۳۲ فرمولاسیون و تولید آفتکشهای گیاهی برای کنترل آفات گلخانه ای سبزی و صیفی ۳۳ کسب دانش فنی و تولید زخم پوش آلژینات – پژوهشگاه ابن سینا ۳۴ کسب فناوری تولید چهار نوع بذر هیبرید سبزی و صیفی ۳۵ تولید آنزیم تریسیپین ۳۶ کسب دانش فنی و تولید کیت انجماد و ذوب جنین ۳۷ کسب دانش فنی و تولید ۱ میلیون بچه ماهی سی باس برای پرورش در قفس ۳۸ تولید لاین سلولی CHO ترشح کننده داروی نوترکیب داربی پویتین ۳۹ کسب فناوری تولید نیمه صنعتی پروبیوتیک های پرکاربرد ۴۰ تکمیل دانش فنی و تولید داروی نوترکیب ضد اسهال دام ۴۱ اصلاح نژادمرغ بومی در جهت خالص سازی و ایجاد لاین مرغ تخم گذار
*در خصوص آخرین وضعیت این پروژه ها توضیح بفرمایید.
تقریباً هفتاد درصد طرح ها پیشرفت ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی دارند؛ فناوری ها همه تولید شدند و آماده عقد قرارداد و سرمایه گذاری هستند. در واقع به دنبال سرمایه گذاری برای تولید هستیم. آن طرح هایی که ۱۵-۴۹ درصد پیشرفت کردند به علل خارج از اختیارات ما متوقف شده اند. اما حالا علیرغم همه مشکلاتی که در کشور وجود داشته هفتاد درصد پیشرفت ۵۰-۱۰۰ دارند و اغلب اینها بالای هفتاد درصد اجرایی شده اند.
قرار است که این طرح ها را تا آخر سال به اتمام برسانیم و برای سال ۱۴۰۱ پروژه های فناوری دیگری را تعریف نماییم. در هر صورت باید اساس حرکت این باشد که ما حداکثر استفاده از توان داخل را داشته باشیم دراین زمینه جهاد می تواند تولید فناوری های مورد نیاز و انتقال فناوری را بر عهده بگیرد و کمک حال دولت باشد.
*گویا برخی طرح های جهاددانشگاهی هم درگیر موانعی شده اند.
برخی از دستاوردهای جهاددانشگاهی احتیاج به تضمین خرید از جانب دولت دارند تا هزینه تولید فناوری را تأمین نماییم. توقف برخی از این طرح ها به بهانه تغییر دولت است؛ برخی دیگر هم احتیاج به مصوباتی دارند که به شورای اقتصاد بروند اما بیشتر از یک سال است که درگیر بروکراسی های اداری شده اند. همه این پروژه ها مورد نیاز کشور بوده اند؛ تا ابتدای سال ۹۹ بودجه این ۴۱ طرح از جانب دولت اختصاص یافت اما تغییرات تورم و افزایش شدید کالا و خدمات در کشور سبب شد که به میزان حداقل ۱۸ میلیارد (با نرخ ابتدای ۱۴۰۰) با کسری بودجه مواجه شویم. این تورم تا شهریورماه هم بیشتر خواهد شد.
*پیش از این اشاره کردید که مقام معظم رهبری به همکاری وزرا با جهاددانشگاهی تاکید دارند آیا با توجه به این تاکیدات همکاری با دستگاههای اجرایی شکل گرفته است؟
به سفارش دفتر مقام معظم رهبری در سال ۹۷ جلسه ای با وزیر نفت داشتیم؛ در صورت جلسه ای که تهیه شد تمام محصولاتی که مورد نیاز این صنعت بوده و جهاددانشگاهی امکان تولید آنرا داشته ذکر شده است؛ اما در کمال تاسف تابحال حتی یک قرارداد هم بسته نشده علیرغم این که می توانستیم ۴-۵ قرارداد منعقد نماییم.
*دلیل این خلف وعده ها چیست؟
دلایل را نمی دانیم. آنها عنوان می کنند ۳ مورد مجوز تولید بار اول می خواهند؛ در صورتی که مجوز تولید بار اول فقط برای شرکتهای دانش بنیان است اما به شرکتهای ذیل جهاد که توانایی تولید فناوری را دارند این مجوز عرضه نمی گردد.
یکی از مصیبت هایی که خود ما هم به شدت گرفتار آن بودیم این است که یک فناوری را برای نخستین بار در کشور تولید می نماییم. یعنی فقط شما هستید که این فناوری را تولید می کنید اما قانون مناقصات می گوید حداقل ۳ نفر باید در مناقصه شرکت نمایند. خب می رفتند دو نفر خارجی را می آوردند و عموماً با شیطنت هایی که می شد شرکتهای خارجی را برنده و شرکت داخلی را عموماً بازنده اعلام می کردند یا می گفتند مشخصات شما خوب است ولی قیمت بالا است. در کشور ما قانون مناقصات درست اجرا نمی گردد و کارفرما مخیر است که هرتصمیمی دلش می خواهد بگیرد.
برخی در کشور ما یک سری تصمیمات سلیقه ای اتخاذ می کنند. قانون پشتیبانی از شرکتهای تولید کننده محصول بار اول فقط برای شرکتهای دانش بنیان تصویب شده است. یک سال است که درگیر این هستیم تا برای جهاد هم مجوز بگیریم اما انجام نشده است.
در مجموع سیستم وزارت نفت، بدنه فوق العاده لَخت و بی انگیره ای است علیرغم این که مدیران آن علاقه مند به انجام اقداماتی علمی هستند.
وزارت صمت هم همین گونه است انگیزه برای ساخت داخل نیست؛ شیطنت هایی هم هست که خرید خارجی را در اولویت قرار می دهد. فناورانی که در تولید بار اول نقش دارند نمی توانند سهامدار شرکت باشند که به دانش بنیان تبدیل گردد چونکه آنها امکان عرضه تضامین بانکی و … را ندارند. این یک چالش برای جهاددانشگاهی است چونکه باید شرکتی خصوصی راه اندازی کند تا حمایت شود. این گونه ما مجبور می شویم که شرکتهای سوری تشکیل دهیم که خصوصی باشد ولی باطن آن متعلق به دولت است! یک سال زمان برای برخی طرح های حوزه نفتی صرف شده تا مجوز بگیریم. ما نامه ای به شورای امنیت ملی در این خصوص ارسال کردیم که معاونت علمی و فناوری با این مورد مخالفت می کند و مصرانه تاکید دارد که جهاد هم شرکتهای دانش بنیان تشکیل دهد.
در بحث واگن های ملی که توسط محققان جهاد درحال پیگیری است هم باید شرکتی تاسیس شود تا در چارچوب این شرکت دانش بنیان قرارداد ۱۰۵ واگن اجرایی شود؛ ابلاغ این مورد باید از سوی دفتر معاون اول باشد.
*صنایعی که از دستاوردهای جهاددانشگاهی استقبال کرده اند چه صنایعی بودند؟
سازمان اوقاف یکی از سازمانهایی بود که با جهاد همکاری کرد و پروژه اصلاح نژاد دام را از جهاد دانشگاهی خریداری کرد صنعت خودرو سازی هم همچون صنایعی است که قراردادهای خوبی با ما منعقد کرد.
* و در آخر…
جهاددانشگاهی نیازهای کشور را می داند و برای سال ۱۴۰۱ هم فهرستی از نیازهای کشور را تعریف کرده. نگاه جهاد دانشگاهی به آینده علم و فناوری مشخص است اما روال استفاده از محصولات ایرانی کند است و اگر کاری را با دولت انجام می دهیم به کندی پیش می رود.
نظام ما نظام عرضه است بدون این که تقاضا داشته باشیم. وظایف مسؤلان این است که برای محصولات فناورانه تقاضا ایجاد نماید و قرارداد پروژه های بزرگ را جهت استفاده از محصولات ایرانی با نهادهای داخلی منعقد کند.
منبع: rond912.ir
