خط رند ۹۱۲: ستاد فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته مدتی پیش از پرواز تاکسی های هوایی در آسمان ایران در مهرماه آگاهی داده بود اما حالا با توضیح مزایای این پروژه، از تأخیر در پرواز خبر می دهد.
خبرگزاری مهر -گروه دانش و فناوری؛ میترا سعیدی کیا: هواپیماها همچون وسایل نقلیه پیچیده و جذابی هستند که از تکنولوژی بالایی برای ساخت آن در امتداد کاربردهای مختلف به کار گرفته می شود. هواپیماهای بزرگ، هواپیماهای بدون سرنشین، هواپیماهای باربری، ایرتاکسی ها و … همچون انواع هواپیماها با کاربردهای مختلف در دنیا محسوب می شوند.
بر اساس آخرین آمار، در کل دنیا استفاده از هواپیماهای کوچک ۱۶ برابر بیشتر از هواپیماهای بزرگ است و این نشان میدهد دنیا به سمت استفاده بیشتر از هواپیماهای کوچک می رود؛ این هواپیماهای کوچک کاربری های زیادی همچون حمل بار، جابجایی مسافر، آتش نشانی هوایی، پست هوایی و … دارند و برخی کشورهای توسعه یافته از این فنآوری بهره مناسب را می برند.
اما جایگاه ایران از نظر استفاده از هواپیماهای کوچک جز ۴۰-۵۰ کشور اول است و از نظر ساخت جز ۲۰ کشور اول! به قول گفتنی ایران همچون کشورهایی است که بگفته مسئولان توانایی، ظرفیت ساخت و استفاده از این هواپیماهای کوچک را دارد اما تا حالا برنامه منسجمی در این خصوص نداشته است.
به تازگی درباب ورود ایرتاکسی ها به ایرلاین های کشور صحبت هایی شد و وعده وعیدهایی درباب به پرواز در آمدن هواپیماهای کوچک برای حمل و نقل افراد و سفرهای کوتاه بدون برنامه ریزی، داده شد؛ این مساله ما را بر این داشت تا در امتداد پیگیری این مساله گزارشی از آخرین وضعیت این تاکسی های هوایی، مزایا، کاربردها و مصارف آنها در کشور تهیه نماییم و علاوه بر جویا شدن نظر یک کارشناس هوایی، برنامه های معاونت علمی و فناوری را درباب به کارگیری هواپیماهای کوچک در زمینه تاکسی های هوایی و کاربردهای آن بدانیم.
چرا موضوع تاکسی های هوایی در ایران مطرح شد
آرمان بیات، عضو کمیته توسعه هوانوردی عمومی و کارشناس هوایی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار نمود: موضوع تاکسی های هوایی ریشه در برنامه ای تحت عنوان برنامه توسعه هوانوردی عمومی و ایجاد سیستم حمل و نقل هوایی هواپیماهای کوچک کشور دارد. سال قبل این برنامه توسط شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران شروع شد و یکی از راهبردهای توسعه این برنامه، توسعه شبکه پروازی با هدف افزایش درآمد فرودگاه ها تهیه و تدوین شد.
وی افزود: این برنامه در سطح دنیا به شکل جدی دنبال می شود برای اینکه تاکسی های هوایی و سایر تصدی های عملیاتی غیر برنامه ای تجاری و حتی غیر تجاری مکمل بخش ایرلاین ها هستند؛ سیاست کلی هم به صورتی اجرای سیستم حمل و نقل هواپیماهای کوچک است که در بعضی کشورها این مساله پیگیری می شود.
بیات با اعلان اینکه برمبنای آمار انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی «یاتا» کشورهای دنیا ۲۷ هزار فروند هواپیمای مسافری دارند که مجموع ایرلاین ها است، اظهار داشت: اما برمبنای همین آمار، نزدیک به ۴۵۰ هزار فروند هواپیمای کوچک در کل دنیا وجود دارد؛ یعنی میزان هواپیماهای کوچک ۱۶ برابر هواپیماهای بزرگ است.
این کارشناس هوایی با تاکید بر اینکه ما از این آمار وسیع و فعالیت گسترده هواپیماهای کوچک غافل شدیم و روی هواپیمای تجاری و مسافربری تمرکز کرده ایم، اظهار داشت: این موضوع، یکی از ایرادات و اشتباهات اساسی صنعت هوانوردی ما در طول ۴۰ سال قبل است که صنعت هوانوردی ما را به حاشیه کشانده است.
وی با تاکید بر اینکه در ۹۰ درصد فرودگاه های ایران ترافیک هوایی در حداقل است و یا اساساً وجود ندارد و عملاً درآمدهای هوانوردی در حوزه فرودگاهی نداریم، اظهار داشت: بدین جهت باید بستری فراهم می شد تا مسیر برای توسعه هواپیماهای کوچک ایجاد شود و در حیات اقتصادی فرودگاه ها تأثیر مثبت بگذارد.
به گفته بیات، در طول ۴ دهه گذشته ما به صورت جدی به تاکسی های هوایی و هوانوردی عمومی و منطقه ای نپرداختیم اما حالا شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران (به عنوان متصدی توسعه زیرساخت عملیاتی صنعت هوانوردی) به این مساله پرداخته و با همراهی سازمان هواپیمایی کشوری، یک برنامه جامع از بعد زیرساختی طراحی نموده است.
مزیت استفاده از تاکسی های هوایی
عضو کمیته توسعه هوانوردی عمومی و کارشناس هوایی افزود: شرکت فرودگاه ها توانست موانع بازدارنده مربوط به بخش فرودگاهی و ناوبری را بازبینی و اصلاحات اساسی را انجام دهد. همین طور بخشنامه اجرائی ماده ۶۳ که بحث تعرفه و ناوبری این فرودگاه ها بود را اصلاح کرده است.
بیات افزود: بطور کلی فعالیت هواپیماهای کوچک از ۴ تا ۱۹ صندلی در کشور یکی از مهمترین ارکان پایداری هوانوردی کشور است که تا حالا مغفول مانده بود. در واقع تاکسی های هوایی حلقه گمشده هوانوردی در کشور می باشند که باید به آن پرداخته می شد.
وی با تاکید بر اینکه این اقدامات در امتداد بسترسازی استفاده از تاکسی های هوایی و اساساً هواپیماهای کوچک کمتر از ۱۹ صندلی است، اظهار داشت: استفاده از تاکسی های هوایی از مزیت هایی برخوردارست که می تواند به نفع کشور و مدیریت هزینه فرصت باشد.
این کارشناس هوایی با اشاره به مزیت های استفاده از تاکسی های هوایی اظهار داشت: اشتغال زایی فراوان، تأثیرگذاری در صنایع مختلف، حفظ جان افراد در تصادفات جاده ای، صادرات محصولات کشاورزی در مدت زمان کم بدون تأثیر در کیفیت و ارزش آنها و … از مزیت های استفاده از تاکسی های هوایی و پروازهای غیربرنامه ای دربستی هستند.
بیات با اعلان اینکه ایرتاکسی که ماهیتاً قسمتی از هواپیماهای کوچک است برای کلیه پروازهای غیربرنامه ای و دربستی است ولی باید جهت استفاده از ایرلاین ها برنامه ریزی کرد، اظهار داشت: از تاکسی های هوایی، در مسیرهایی که با ایرلاین ها زمان زیادی صرف می شود یا جابجایی بین دو نقطه ای که با ایرلاین ها امکان پذیر نیست، می توان استفاده کرد؛ همین طور در توسعه صادرات محصولات کشاورزی و صیفی جات استفاده از پروازهای دربستی بار، مؤثر و مفید هستند.
وی با اشاره به دیگر مزایای استفاده از هوانوردی عمومی اظهار داشت: اورژانس هوایی، آتش نشانی هوایی، گردشگری هوایی برای توریسم ها، پست، ارسال برخی محصولات، استفاده در کسب و کارهای جدید، اسکن خطوط نفت و … از دیگر کاربردهای این تاکسی های هوایی و یا پروازهای غیر برنامه ای و خاص هستند که دسترسی به مناطق را سریع تر می کنند.
به گفته وی، تاکسی های هوایی می تواند ضمن افزایش درآمد و راندمان تجاری برای کشور و ایجاد شبکه مویرگی، گردش اقتصادی را بر بستر سرعت افزایش و ریسک را کم کند.
وی اشاره کرد: در واقع ایرتاکسی و شبکه غیربرنامه ای کوتاه می تواند همه صنایع را درگیر کند که جایگاه راهبردی این نوع فعالیت ها در حیات اقتصادی سایر صنایع است.
امکان استفاده مردم از پروازهای غیر برنامه ای
وی با تاکید بر اینکه پروازهای غیر برنامه با ظرفیت زیر ۱۹ صندلی برای جابجایی بین دو نقطه کوتاه برای عموم مردم قابل پیاده سازی است، بیان کرد: حتی در مدل غیر تجاری آن یک دانشگاه و یا یک شرکت صنعتی می تواند با داشتن یکی از این نوع هواپیماها، خدمات جابجایی به اساتید و یا مدیران خود عرضه نماید.
وی اضافه کرد: بگفته وی، استفاده از تاکسی های هوایی موجب می شود که شبکه پروازی مویرگی به شبکه پروازی کنونی اضافه شود و تمام فرودگاه هایی که ظرفیت دارند ولی کمتر از آنها استفاده می شود به راندمان برسند. این رخداد مسبب ایجاد خون اقتصادی در مناطق کمتر توسعه یافته کشور است و اثرات توسعه ای منطقه را در کشور به وجود می آورد چون دسترسی ها ساده تر و سریع تر می شوند.
بیات با اعلان اینکه ما در واردات هواپیماهای بزرگ تحریم هستیم اما واردات هواپیماهای کوچک کمترین تأثیر پذیری را از تحریم ها دارند، اظهار داشت: با رفع موانع و توسعه ناوگان، ضمن ایجاد بازار، شبکه زنجیره تامین خدمات به خصوص حوزه تعمیرات، فعال می شود که می تواند فرصت ورود به چرخه مونتاژ، طراحی و تولید قطعات و هواپیما را در آینده فراهم آورد. ما این ظرفیت را در کشور داریم که در زنجیره ۴۵۰ هزار فروندی هواپیماهای کوچک قرار بگیریم تا از این مساله در امتداد نجات صنعت هوانوردی کشور استفاده نمائیم.
وی با تاکید بر اینکه ظرفیت استفاده از تاکسی های هوایی در کشور بسیار زیاد وجود دارد، اظهار داشت: کاربرد تاکسی های هوایی نیاز به ساختاری در کشور ما ندارد برای اینکه تمام زیرساخت های عملیاتی آنرا در کشور داشته و تنها نیاز به تسهیل گیری داشت که در دستور اقدام قرار دارد.
وی با تاکید بر اینکه باید ما موانع ورود هواپیما و شکل گیری کسب و کار هوانوردی عمومی و تاکسی های هوایی را حذف و مقررات زدایی نماییم، اظهار داشت: حالا سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران بعنوان دو نهاد اصلی حاکمیت و تصدی زیرساختی دولتی در امتداد رفع این موانع و تبیین سیاست های جدید اقدام نموده اند.
منافع اقتصادی برای بخش های توسعه نیافته کشور
همچنین در ادامه دکتر منوچهر منطقی دبیر ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری در گفتگو با خبرنگار مهر با اعلان اینکه بسیاری از کشورها در زمینه استفاده از تاکسی های هوایی فعالیت می نمایند، اظهار داشت: ما در ایران از نظر فناوری و استعدادهای انسانی در زمینه کاربرد تاکسی های هوایی جایگاه خوبی داریم ولی باید این برنامه ها در چارچوب یک طرح منسجم اجرائی شود.
وی با اعلان اینکه استفاده از تاکسی های هوایی پس از اجرائی شدن، منافع اقتصادی زیادی در بخش های توسعه نیافته کشور خواهد داشت، اظهار داشت: ما از نظر استفاده از هواپیماهای کوچک جزو ۴۰-۵۰ کشور اول هستیم اما از نظر ساخت می توانیم بگوییم جز ۲۰ کشور اول هستیم که در این خصوص کار می نماییم.
منطقی اضافه کرد: ما در کشور فرودگاه های زیادی داریم که عمدتاً پروازی در آنها صورت نمی گیرد؛ بدین جهت به جهت اینکه این فرودگاه ها فعال شوند کمیته مشترکی با شرکت فرودگاهی و سازمان هواپیمایی تشکیل دادیم. به سبب اینکه شرکت فرودگاه ها تمام فرودگاه ها را تحت کنترل دارد و سازمان هواپیمایی در زمینه حمل و نقل هوانوردی عمومی، قوانین و مقررات را تسهیل می کند و در رابطه با ایرتاکسی ها هستند این کمیته تشکیل شده است.
وی با اعلان اینکه برای روی کار آمدن ایرتاکسی ها نیاز به قوانینی است، اظهار داشت: قوانین قبلی فرایندهای طولانی مدتی دارند که همین سبب دلسردی و صرف نظر افراد برای فعالیت دراین زمینه می شد پس برای تسهیل تسریع قوانین این کمیته مشترک تشکیل شد. شرکت فرودگاهی، مرکز علوم و فنون هوایی و معاونت علمی همچون نهادهایی هستند که دراین زمینه می توانند با همکاری یکدیگر استفاده از تاکسی های هوایی در کشور را تسهیل ببخشند.
منطقی افزود: در سه بخش کار را برای سهولت استفاده از تاکسی های هوایی انجام می دهیم؛ اول هواپیماهای موجود را که به صورت پراکنده هستند تحت یک مجموعه یکپارچه قرار می دهیم تا با وجود هواپیماهای کم، پرواز زیادتری انجام شود؛ سپس برنامه ای یکپارچه جهت استفاده از هواپیماهای کوچک طراحی می نماییم و پس از آن به فرآیند طراحی و ساخت ورود پیدا می نماییم.
وی افزود: این کار بواسطه همکاری با شرکت فرودگاهی و و مرکز علوم و فنون هوانوردی انجام می گیرد.
منطقی با تاکید بر اینکه سازنده های مختلفی در کشور می باشند که برای ساخت هواپیماهای کوچک اقدام نموده بودند اما چون بازار نداشتند فعالیتی هم نمی کردند؛ از جانب دیگر طراح و سازنده های زیادی در دانشگاه ها داریم که به صورت حرفه ای کار می کنند که ما در صدد هستیم پس از یافتن بازار تاکسی های هوایی ساخت قسمتها و تجهیزاتی که جز واردات بودند را به این پژوهشگران در شرکتهای دانش بنیان واگذار نماییم.
طراح و سازنده های زیادی در دانشگاه ها داریم که به صورت حرفه ای کار می کنند که ما در صدد هستیم پس از یافتن بازار تاکسی های هوایی ساخت قسمتها و تجهیزاتی که جز واردات بودند را به این پژوهشگران در شرکتهای دانش بنیان واگذار نماییم وی با اعلان اینکه در واقع برخی شرکتهای دانش بنیان هستند که توانسته اند بخش هایی از هواپیما همچون ملخ، موتور، بخش الکترونیک را بومی سازی کنند، اظهار داشت: وقتی ما از بومی سازی صحبت می نماییم یعنی اینکه باید در کنار این بومی سازی بازار وجود داشته باشد؛ وقتی بخش تاکسی های هوایی راه اندازی شود خود به خود تولید هواپیما بالا می رود و نیاز و درخواست برای تولید بیشتر می شود.
دبیر ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری با اعلان اینکه برای تولید این تاکسی های هوایی پروژه هایی طراحی شده است، اشاره کرد: بعضی از این پروژه ها در حد نمونه سازی و برخی نمونه سازی را گذرانده اند و با ستاندن مجوزهایی در امتداد طراحی تاکسی های هوایی اقدام نموده اند. ما در کشور از دیدگاه فناوری طراحی هواپیما (در حوزه فلزی و غیر فلزی) مشکلی نداریم و به آن ورود پیدا کرده ایم. حتی مهندسان کشور در بخش اویونیک هم توانایی های زیادی دارند. اما در مورد موتور هواپیما هم نمونه های مختلف آن در کشور ساخته شده و باید مراحل استاندارد سازی را بگذرانند.
منطقی اشاره کرد: ما فناوری های لازم را برای طراحی هواپیماهای ۴ تا ۱۹ نفره در کشور داریم که باید بازار برای آنها فراهم گردد تا این شرکتها در امتداد ساخت اجزا خودشان را توسعه بدهند.
وی اشاره کرد: این اقدامات موجب می شود که دسترسی کل بدنه کشور به خصوص مناطق کمتر توسعه یافته در جابجایی فوریت های پزشکی، آتش نشانی هوایی، حمل و نقل مواد و… آموزش های هوانوردی پایش هواپیما به تاکسی های هوایی قابل استفاده تر باشد.
فازهای استفاده از تاکسی های هوایی در کشور
وی درباب فازهای استفاده از تاکسی های هوایی در کشور اظهار داشت: در صدد هستیم که در فاز اول از هواپیماهای موجود ساخته شده ایرانی و وارداتی ۴ تا ۱۹ نفره که در کشور می باشند در یک خط هوایی بهره ببریم و بعد از آن که بازار این هواپیماها در کشور به وجود آمد از هواپیماهای جدید کوچک در این راستا استفاده می کنیم؛ البته همزمان ساخت و تسهیل قوانین مربوط به تاکسی های هوایی نیز انجام می شوند.
منطقی با تاکید بر اینکه این مسیر موجب تحرک اقتصادی می شود و موجب می شود که ثبت فناوری و یکپارچه سازی اتفاق بیافتد، اظهار داشت: معاونت علمی و فناوری بعنوان یکی از بازوهای این اقدام در امتداد ایجاد فناوری هایی که بازار دارند حمایت هایی (در قالب هزینه و مشارکت) دارد. ایجاد بازار یکی از اقدامات معاونت علمی است که همین طرح به کارگیری تاکسی های هوایی یک ایجاد بازار محسوب می شود؛ در ادامه معاونت علمی از تولید محصولات با فناوری بومی و هزینه های رقابتی نیز حمایت می کند.
اولین تاکسی هوایی بهمن ماه در آسمان ایران
وی با تاکید بر اینکه ما از نظر استعدادهای هوایی وضعیت خوبی داریم، اظهار داشت: همه کشورهایی که در صنعت هوافضا فعالیت می نمایند این حوزه را یک کسب و کار می دانند؛ در همین راستا این ظرفیت و پتانسیل در کشور وجود دارد و بسیاری از اقدامات برای تاکسی های هوایی انجام شده است.
وی اظهار داشت: طبق برنامه ریزی های ما ان شاالله بهمن ماه نخستین تاکسی هوایی به آسمان می رود.
دبیر ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری با اشاره به زمان نخستین پرواز تاکسی هوایی در آسمان ایران اظهار داشت: حالا تا یک الی دوماه دیگر تمام آزمایش های پروازها انجام و قوانین و مقررات مورد بررسی قرار می گیرند تا در بهمن ماه شاهد نخستین پرواز تاکسی هوایی باشیم. البته قرار بود تست ها تا مهرماه صورت گیرد که مباحث مالی و شیوع ویروس کرونا کمی این مساله را به تعویق انداخت.
اکنون تا یک الی دوماه دیگر تمام آزمایش های پروازها انجام و قوانین و مقررات مورد بررسی قرار می گیرند تا در بهمن ماه شاهد نخستین پرواز تاکسی هوایی باشیم. البته قرار بود تست ها تا مهرماه صورت گیرد که مباحث مالی و شیوع ویروس کرونا کمی این مساله را به تعویق انداخت وی اظهار داشت: ادامه این راه بستگی دارد چقدر استقبال شود تا به تیراژ صنعتی و با قیمت اقتصادی برسیم.
برنامه ریزی برای ارائه تسهیلات لیزینگی برای خرید تاکسی هوایی
وی با اشاره به ارائه تسهیلات برای خرید تاکسی های هوایی و برنامه ریزی ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری اظهار داشت: می توان در برخی از این هواپیماها تسهیلاتی گذاشت که لیزینگ برای خرید بوسیله بانک ها و صندوق نوآوری وشکوفایی فراهم بیاید.
بررسی چالش استفاده از تاکسی های هوایی در کشور در دست بررسی هیئت دولت
منطقی در ادامه اشاره کرد: هر نشست و برخاست یک هواپیما نیاز به پرداخت هزینه ناوبری دارد که این مساله برای هواپیماهای کوچک یک چالش شمرده می شود و یکی از موانعی است که سبب شده خیلی ها به این سمت ورود پیدا نکنند. از همین رو بخشنامه ای تدوین شده که باید به تصویب هیئت دولت برسد و هزینه ها متناسب با هواپیما کم شود که این یک قسمت از کار است که در حال پیگیری هستیم.
وی با اعلان اینکه این هواپیماهای کوچک از سوختهای خاص استفاده می نمایند، اظهار داشت: همین طور به سبب اینکه حجم هواپیما کم است به صرفه نخواهد بودکه سوختهای گران استفاده گردد اما اگر تعداد این هواپیماهای کوچک بیشتر شود پتروشیمی های کشور می توانند این سوخت را تامین کنند. در واقع هم اکنون هم طرح هایی در شرکتهای دانش بنیان هستند که هواپیماهای کوچک از سوخت بنزین معمولی و گازوئیل استفاده کنند.
به گفته وی، یک موضوع دیگر که در این هواپیماها باید مورد توجه قرار بگیرد این است که از تشریفات تجاری که در ایرلاین ها استفاده می شود نباید برای این هواپیماها استفاده گردد و باید ورودیهایی جداگانه ای داشته باشند. این بخش ها قوانین و زیرساختهایی است که در حال آماده شدن است تا پرواز نخستین تاکسی در آسمان ایران از بهمن ماه شروع شود.
وی با اعلان اینکه همه استانها و فرودگاهایشان ظرفیت کامل جهت استفاده از هواپیماهای کوچک را دارند، اظهار داشت: ما باید از ثروت ملی و فرودگاه هایی که بلا استفاده مانده اند بهره ببریم.
به گزارش خط رند ۹۱۲ به نقل از مهر، منوچهر منطقی در حالی خبر از ورود تاکسی های هوایی به آسمان ایران می دهد که قبل از این، زمان پرواز این هواپیماهای سبک را مهر ماه اعلام نموده بود. حالا نیز معین نیست زمان اعلامی فعلی تحقق پیدا کند یا مجدداً درگیر و دار تجهیزات و برخی بروکراسیها قرار گیرد و آنطور که باید تحقق نیابد.
اگرچه بررسی ابعاد همه جانبه این شیوه حمل و نقل هوایی در آسمان ایران باید بیش از اینها مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد اما در صورتیکه بشود از توان متخصصان دانشگاهی که در رشته های در رابطه با این صنعت تحصیل کرده اند، برای پیشبرد اهداف اقتصادی در این راه استفاده کرد، می توان از این پروژه دفاع کرد. بطور قطع بررسی و پرداختن به رویکردهای اقتصادی این پروژه نیز خالی از لطف نیست.
منبع: خط رند ۹۱۲
