به گزارش خط رند ۹۱۲ محققان پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی موفق به افزایش تولید برگ و ترکیبات شیرین کننده موجود در برگ گیاه استویا شدند که منبعی طبیعی برای تولید شیرین کننده های جایگزین قند و شکر است.
به گزارش خط رند ۹۱۲ به نقل از پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، دکتر فواد مرادی عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و مجری طرح تصریح کرد: منشا شیرینی برگ های استویا، وجود موادی معروف به استویوزاید و ربودیوزاید آ است که شیرین کنندگی آنها ۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر شکر است و در عین حال بدون کالری بوده و مضرات قند و شکر را ندارند. وی با اشاره به شیوع بالای دیابت در ایران تصریح کرد: ترکیبات گیاه استویا جایگزین مناسبی برای قند و شیرین کننده های قندی در مبتلایان به دیابت و دیگر افراد دارای رژیم های بدون قند است. مرادی با بیان این که گیاه استویا، بومی پاراگوئه و برزیل است و در گذشته های دور توسط بومیان این کشورها برای مصارف دارویی و شیرین کردن غذا استفاده می شده است، تصریح کرد: این گیاه بعد از کشف توسط دانشمندان به اروپا و آسیا هم منتقل شد. با این وجود در سال های اخیر موفق ترین کشور در کشت گیاه استویا کشور چین است که با دارا بودن کارخانه های پیشرفته سالانه مقدار زیادی شیرین کننده استویا را خالص سازی می کنند. عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی که از سال ۱۳۹۵ تحقیقات در زمینه بهبود عملکرد و کیفیت این گیاه را در پژوهشگاه رهبری می کند تصریح کرد: از مهمترین اهداف تحقیقات ما، افزایش تولید برگ و افزایش شیرین کننده های موجود در برگها است. وی خاطرنشان کرد: سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) از سال ۲۰۰۸ مصرف شیرین کننده های گیاه استویا را تایید کرده و بر این اساس این ترکیبات طبیعی، مکمل مناسبی برای چغندر قند و نیشکر محسوب شده و میتواند از لحاظ اقتصادی، پزشکی و صنعتی، صرفه بسیار زیادی برای کشور داشته باشد. مرادی با بیان این که مناطق گرم و دارای آب کافی مستعد کشت استویا هستند و بنابراین در ایران هم امکان کشت آن در سطح وسیع وجود دارد، خاطرنشان کرد: هم اکنون استان های فارس، گیلان و گلستان بیشترین کشت استویا را به خود اختصاص داده اند. عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی درباره اهمیت تحقیقات صورت گرفته برای افزایش تولید ترکیبات شیرین کننده استویا اظهار داشت: میزان ترکیبات شیرین کننده ربودیوزاید و استویوزاید در ارقام استویا موجود در ایران تنها حدود ۱-۳ و ۲-۴ درصد است به صورتی که اساسا مزه تلخی دارند. وی اظهار داشت: از همین رو در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، با کمک راهکارهای نوین فیزولوژیک مانند استفاده از تنظیم کننده های رشد طبیعی و تکنیک های نوآورانه دیگر موفق به تغییر جهت تولید و هدایت متابولیت های ثانویه حدواسط و غیر ضروری به سمت تولید شیرین کننده های هدف شده ایم به صورتی که توانستیم میزان تولید ربودیوزاید آ را به حدود ۹ درصد و استویزاید کل گیاه را به ۱۲ درصد افزایش دهیم. علاوه بر این، عملکرد برگ این گیاه به بیشتر از پنج تن در هکتار افزایش داده شد. مرادی تصریح کرد: در پژوهش هایی که با هدایت وی و با همکاری دو تن از دانشجویان دکتری (نصیبه توکلی و حوریه توکلی) انجام شده غلظت و زمان مناسب استفاده از تنظیم کننده های رشد طبیعی بدست آمد. وی تصریح کرد: استخراج شیرین کننده ها در چند مرحله انجام می شود و از آنجائیکه این شیرین کننده ها مصرف غذایی دارند طی استخراج آنها به هیچ عنوان از مواد مضر استفاده نمی گردد. عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی افزود: یکی دیگر از عوامل مهم افزایش هزینه تولید این گیاه، استفاده از روش های کشت بافت و قلمه زدن در سطح وسیع است که با عنایت به مشکلات موجود در بذر آن تابحال در بیشتر مناطق از روش کشت بافت استفاده شده است. طی تحقیقات انجام شده در پژوهشگاه به دستاوردهای خوبی در زمینه افزایش توانایی جوانه زنی و استقرار بذر رسیده ایم که می تواند هزینه تولید گیاه استویا را به صورت قابل توجهی کم کند. به قول وی با عنایت به پر سود بودن گیاه استویا به کار گیری هر روشی که بتواند حتی یک درصد میزان شیرین کننده ها را افزایش دهد می تواند تأثیر بسزایی در درآمد کشاورزان و بهره وری تولید در کارخانه داشته باشد. مرادی درباره میزان استویای قابل برداشت در طول سال اظهار داشت: استویا، گیاهی چند ساله و حساس به سرماست و تعداد برداشت و چین بستگی به دمای منطقه دارد. هر چقدر منطقه در مدت زمان طولانی تری گرم باشد تعداد چین افزایش می یابد. در مناطقی با زمستان ملایم تا پنج سال گیاه در زمین باقی می ماند.
